Τετάρτη 16 Απριλίου 2014

Ο Παλαμάς και τα ευρωψηφοδέλτια

1908 και για άλλη μια φορά η Ελλάδα ταπεινωμένη. Μετά την πτώχευση του Τρικούπη και τη Μελούνα, οι δανειστές ελέγχουν την πολιτική και οικονομική ζωή της χώρας-καλή ώρα. Ίντριγκες, ψέμματα, φόροι και χαράτσια. Και το ψωμί ψωμάκι για το λαό. Όχι όπως σήμερα, αλλά σαφώς χειρότερα, όπως διαβάζουμε στον Τύπο της εποχής. Δεν υπάρχει καμία αισιοδοξία. Αν κάναμε την Ιστορία όπως θα έπρεπε στα σχολεία, ίσως και να θυμόμασταν τίποτα από τότε. Ο Κωστής Παλαμάς γράφει το ποίημα «Γύριζε». Με ποιητική ακρίβεια, μιλάει ευθέως για «την πόρνη Ρωμιοσύνη, τον περίγελο των Ευρωπαίων, τους στέρφους μανταρίνους και το ρωμιό που ξανάσκυψε να γίνει σκλάβος».
Διαβάστε το παρακάτω και βγάλτε μόνοι σας συμπεράσματα. Κρίμα που δεν τα διαβάσαμε στα λεωφορεία, όπως έγινε με τον Καβάφη το 2013, με αφορμή τα 150 χρόνια από τη γέννησή του... 

Γύριζε  Γύριζε, μη σταθείς ποτέ, ρίξε μας πέτρα μαύρη
ο ψεύτης είδωλο είναι εδώ, το προσκυνά η πλεμπάγια
η Αλήθεια τόπο να σταθή για μια στιγμή δε θάβρη.
Αλάργα. Νέκρα της ψυχής της χώρας τα μουράγια.
Η Πολιτεία λωλάθηκε, κι απόπαιδα τα κάνει
το Νου, το Λόγο, την Καρδιά, τον Ψάλτη, τον Προφήτη
κάθε σπαθί κάθε φτερό, κάθε χλωρό στεφάνι
στη λάσπη. Σταύλος ο ναός, μπουντρούμι και το σπίτι.
Από θαμπούς δερβίσηδες και στέρφους μαναταρίνους,
κι από τους χαλκοπράσινους η Πολιτεία πατιέται.
Χαρά στους χασομέρήδες! Χαρά στους Αρλεκίνους!
Σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωμιός και δασκαλοκρατιέται.
Δεν έχεις, Όλυμπε, θεούς, μηδέ λεβέντες η Όσσα
ραγιάδες έχεις, μάνα γη, σκυφτούς για το χαράτσι
κούφιοι και οκνοί καταφρονούν τη θεία τραχιά σου γλώσσα
των Ευρωπαίων περίγελα και των αρχαίων παλιάτσοι.
Και δημοκόποι Κλέωνες και λογοκόποι Ζωίλοι
και Μαμμωνάδες βάρβαροι και χαύνοι λεβαντίνοι
λύκοι, κοπάδια, οι πιστικοί και ψωριασμένοι οι σκύλοι
και οι χαροκόποι αδιάντροποι, και πόρνη η Ρωμιοσύνη... 

Κ. Παλαμάς

Αφιερωμένο σε όσους υποστηρίζουν ότι η Ευρώπη περνάει κρίση και κατεβάζουν ευρωψηφοδέλτια με μπαλαρίνες, ηθοποιούς, τραγουδιστές, ποδοσφαιριστές, γελωτοποιούς, πυροβολημένους και άλλα τερπνά και ωφέλιμα φρούτα προκειμένου να … την βγάλουν από αυτήν.

Παρά τα όσα περάσαμε τα πράγματα δείχνουν ότι πορευόμαστε πραγματικά σε μια σταδιακή ομαλοποίηση. Αργά αλλά σταθερά να ξαναβρίσκουμε την «Ελλάδα που ξέρουμε». Την χώρα της διασκέδασης, της χαλαρότητας, της σοβαροφάνειας, του δήθεν και του φαίνεσθαι. Αργά μαθαίνουν οι Φρύγες που λέγανε και οι αρχαίοι… Αν μάθουν ποτέ…

3 σχόλια:

Aldebaran είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
Aldebaran είπε...

Εξαιρετικό ποίημα! Κι είναι τραγικό το γεγονός ότι αυτόν τον τόσο μεγάλο πλούτο στην ποίηση και στην πεζή λογοτεχνία που έχουμε, τον «ανακαλύπτουμε» σε δύσκολες για τον λαό μας καταστάσεις. Κι όμως, τα λόγια των ποιητών είναι εδώ για όλους μας, σαν αποκούμπι, σαν καταφύγιο, αλλά και σαν ορμητήριο κι εφαλτήριο. Μας περιγράφουν την κοινωνία, αλλά μας δίνουν και δύναμη να την αλλάξουμε…

Παρόμοια με τη σημερινή κρίση έζησε η Χώρα στα τέλη του 19ου αιώνα. Το 1983 ο Τρικούπης αναγκάστηκε να κηρύξει πτώχευση («δυστυχώς επτωχεύσαμεν») και στις επόμενες εκλογές δεν εξελέγη καν βουλευτής («ανθ’ ημών Γουλιμής»). Εκτός από την κοινωνική δυσαρέσκεια, απέναντί του είχε το δολερό Παλάτι και την αντιπολίτευση που δεν δίστασε να παίξει το χαρτί της πατριδοκαπηλίας, αφιονίζοντας τον λαό με την «Μεγάλη Ιδέα» και δημαγωγώντας με το αλυτρωτικό όραμα της προσάρτησης εδαφών με ελληνικούς πληθυσμούς. Κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες η Χώρα σύρθηκε σε πόλεμο με την Τουρκία το 1897. Η χρεωκοπημένη Ελλάδα, χωρίς καμιά υποστήριξη από τις τότε (και σήμερα) Μεγάλες Δυνάμεις, υπέστη ταπεινωτική ήττα.

Στην αυγή του 20ου αιώνα η Ελλάδα ήταν μια χώρα χρεωκοπημένη, ταπεινωμένη, ρημαγμένη οικονομικά και κοινωνικά. Μόλις που στεκόταν στα πόδια της με την οικονομική «βοήθεια» (με το αζημίωτο φυσικά) των ξένων, στους οποίους είχε ουσιαστικά εκχωρήσει την εθνική της κυριαρχία. Μέσα σ’ αυτή την κατάντια ο Παλαμάς γράφει το παραπάνω ποίημα-μαστίγιο κατά του διεφθαρμένου Παλατιού, των ανίκανων και φαύλων πολιτικών ηγετών και του εμαυλισμένου λαού.

Θα ακολουθήσουν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι, ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ένας βαθύτατος Εθνικός Διχασμός, η Μικρασιατική Καταστροφή, οι πρόσφυγες, η παγκόσμια οικονομική κρίση του 1929, η πτώχευση του 1932, η δικτατορία του Μεταξά, ο οδυνηρός Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ένας ακόμη πιο θλιβερός εμφύλιος πόλεμος, μια τραγική μετεμφυλιακή περίοδος, η χούντα του 1967 και η πτώχευση που ζούμε σήμερα...

Τί μπορεί να προσθέσει κανείς μετά απ' αυτό το ποίημα; Απολύτως τίποτα. Ο Παλαμάς τα είπε όλα -κοφτά και με τ' όνομά τους- χρησιμοποιώντας, όπως πάντα, όλη τη γλωσσοπλαστική του δεινότητα.

Και, διαφωνώντας με τις διαπιστώσεις της τελευταίας παραγράφου της ανάρτησής σας, κ. Σταμέλο, ισχυρίζομαι πως 106 χρόνια μετά από το Παλαμικό «Γύριζε», τίποτα δεν έχει αλλάξει σε τούτο εδώ το αμπελάκι του ήλιου, που διαρκώς ψυχορραγεί…

Ι.Σ. είπε...

Ίσως η ομαλοποίηση να ήθελε εισαγωγικά. Διότι η πρόθεση μου ήταν να υπογραμμιστεί η κοντή μας μνήμη και η επανάληψη σε όσα μας οδήγησαν στην παραλίγο (;) κατάρρευση.