Τα πρώτα χρόνια της Ενετικής κυριαρχίας στην Κρήτη (1211-1669) η άρχουσα
τάξη –καμιά 400-αριά οικογένειες- φοβούμενοι μήπως ο λαός με τα γράμματα
πλουτίσει και γίνει δύσκολα διοικούμενος φρόντισε να τον κρατάει στην αμάθεια
και στην πενία. Κανένα ελληνικό σχολείο, απολυταρχική διοίκηση και αυταρχική
συμπεριφορά είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της περιόδου αυτής.
Όταν όμως εμφανίζεται ο εξ ανατολών κίνδυνος των Τούρκων αρχίζουν να παραχωρούν
προνόμια στον ντόπιο πληθυσμό, κυρίως στον μορφωτικό τομέα.
Την περίοδο που ζει στο Ηράκλειο ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος έχει αναπτυχθεί
ένα δυνατό κίνημα ζωγράφων με αρκετά εργαστήρια καθώς και συντεχνίες.
Ταυτόχρονα παρατηρείται ένα ρεύμα διανοουμένων που έρχονται στην Κρήτη από
την Κωνσταντινούπολη και την Θεσσαλονίκη γιατί εδώ έχει διαμορφωθεί ένα κλίμα
κατάλληλο για να αναπτύξουν τις δραστηριότητές τους. Υπάρχει, ακόμα, μια πυκνή
επικοινωνία μεταξύ Κρήτης και Βενετίας, η οποία διευκολύνει τη μετάβαση για
πανεπιστημιακές σπουδές στην Ιταλία. Έτσι, αρκετοί νέοι έρχονται από την Κρήτη
στην Ιταλία για να σπουδάσουν θεολογία, νομικά κ.α.
Ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος γεννήθηκε στον Χάνδακα (1541), το σημερινό
Ηράκλειο, και όταν απεφάσισε να φύγει από εδώ, για την Βενετία αρχικά, ήταν 27
χρονών και μάστορας (μαΐστρος) φτασμένος, με δικό του εργαστήριο και σημαντική
αναγνώριση.
Από τα έργα του αυτής περιόδου προκύπτει ότι κατείχε και χειριζόταν με
άνεση την Βυζαντινή τεχνοτροπία στην αγιογραφία.
Στην Ιταλία (Βενετία και Ρώμη) που πήγε από το Ηράκλειο (1567 ή 1568)
έμεινε τρία χρόνια μαθητεύοντας δίπλα
στους Τισιάνο και Τιντορέτο.
Τα έργα του αυτής της περιόδου διακρίνονται για τν μεταβατικό τους
χαρακτήρα από την βυζαντινή τεχνοτροπία σε εκείνη της Ιταλικής Αναγέννησης.
Η τρίτη και τελευταία περίοδος της δημιουργίας του Θεοτοκόπουλου είναι
εκείνη της Ισπανίας, όπου αυτός έζησε στο Τολέδο, από το 1570 έως το τέλος της
ζωής, του το 1614.
Είναι η πλέον δημιουργική περίοδος της ζωής του. Η ωριμότερη, κατά την
οποία εξελίσσει το προσωπικό του στυλ και δημιουργεί έργα μοναδικά και
ανυπέρβλητα. Έργα που αποτελούν σήμερα στοιχεία της παγκόσμιας πολιτιστικής
κληρονομιάς.
Η θεματογραφία του αφορά χριστιανικά θέματα, αφού μεγάλο μέρος είναι
παραγγελίες για αγιογραφήσεις ναών, κυρίως εκκλησιών του Τολέδο,
προσωπογραφίες, τοπία κ.α.
Ο Θεοτοκόπουλος σε καμία περίπτωση δεν ξεχνά την ελληνική και κρητική
καταγωγή του. Το προσωνύμιο Ελ Γκρέκο, η ονομασία του γιού του Γεώργιος-Εμμανουήλ
από το όνομα του πατέρα του και του αδελφού του, η υπογραφή του σε πολλά έργα
του «Δομίνικος Θεοτοκόπουλος, ο Κρης» είναι αδιάψευστα στοιχεία γι’ αυτό.
Για τη σημαντικότητα του έργου του και την επίδραση στους νεώτερους έχουν
μιλήσει πολλοί, όπως ο Πικάσο, ο Σεζάν κ.α. Έχει εμπνεύσει, επίσης, αρκετές
σημαντικές προσωπικότητες όπως ο Πόλοκ, ο Ρίλκε, ο Καζαντζάκης κ.α.
Το 2014, κατά το οποίο συμπληρώνονται 400 χρόνια από τον θάνατό του, το
Υπουργείο Πολιτισμού ανακήρυξε έτος «Ελ Γκρέκο» και διοργάνωσε μερικές
σημαντικές εκδηλώσεις για να τιμήσει το μεγάλο τέκνο της Κρήτης.
Στο πλαίσιο της επετείου αυτής, η Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Νομού
Λασιθίου διοργανώνει εκδήλωση, μικρό αφιέρωμα στον Ελ Γκρέκο, την Δευτέρα 20
Οκτωβρίου στο Επιμελητήριο Λασιθίου. Η
εκδήλωση θα αρχίσει στις 19.00 και η είσοδος θα είναι ελεύθερη.
Ι. Σταμέλος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου