Δευτέρα 13 Ιουλίου 2020

Αποχαιρετισμός στον Maurice Born

Ήτανε καλοκαίρι του 2011. Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Νεάπολης, που υπήρχε τότε, είχε οργανώσει μια εκπαιδευτική επίσκεψη στη Σπιναλόγκα. Την ξενάγηση είχε αναλάβει η Καθηγήτρια του ΑΠΘ Μαρία Αρακαδάκη.
Θαυμάσια, εμπεριστατωμένη και λεπτομερής η ξενάγηση της κας Αρακαδάκη τόσο για την ιστορία του μνημείου όσο και για τη λειτουργία  του λεπροκομείου. Θυμάμαι ακόμα εκεί τις συχνές παρεμβάσεις του Maurice Born, με την επιβλητική φυσιογνωμία. Κυρίως αναφέρονταν στις συνθήκες ζωής των λεπρών κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού τους εκεί.
Δεν τον ήξερα. Είχα μια κάμερα μαζί μου και την έμπνευση να καταγράψω τα όσα μας έλεγαν στην περιήγηση. Το 2017 χρησιμοποίησα το υλικό αυτό ως βάση για να μοντάρω ένα ντοκιμαντέρ 55 λεπτών με θέμα τη Σπιναλόγκα
Είχα ρωτήσει στο τέλος της ξενάγησης την κα Αρακαδάκη για τον κύριο που έκανε τις παρεμβάσεις. «Δεν ξέρετε τον κ. Born;» μου είχε απάντησε. «Θα σας συστήσω. Είναι πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα». Με σύστησε. Το ίδιο βράδυ κανονίσαμε και βρεθήκαμε στον κήπο της Νεάπολης οι τρεις μας. Με εντυπωσίασαν τα όσα έμαθα για τον ίδιο, τα ενδιαφέροντά του και τις άλλες του δραστηριότητες. Με εντυπωσίασε και η ευγενική του συμπεριφορά. Ο τεκμηριωμένος λόγος του. Η βαθειά γνώση του για τα θέματα που συζητούσε. Η συνειδητή στάση για τις επιλογές του. Θυμάμαι για παράδειγμα ότι μου είχε πει πως δεν χρησιμοποιούσε από επιλογή το Office της Microsoft αλλά το Open Office και άλλα πολλά.
Με είχε εντυπωσιάσει ιδιαίτερα η στάση ζωής του, να την αφιερώσει δηλαδή στα θέματα του κοινωνικού αποκλεισμού για τα οποία υπήρξε ένας από τους πιο ειδικούς στον κόσμο.
Του ζήτησα να κάνουμε μια συνέντευξη για την ΑΜΑΛΘΕΙΑ. Δέχτηκε με χαρά. Συζητήσαμε για τον ίδιο, τη ζωή του στη Γαλλία και την Ελβετία, για το διάστημα που έζησε στην Πλάκα, για τον κοινωνικό αποκλεισμό, τον Επαμεινώντα Ρεμουντάκη, την ταινία που είχε κάνει με τον Πολέ (έχει γράψει το σενάριο) για τη ζωή των λεπρών στη Σπιναλόγκα και άλλα.
Κλείνοντας τη συνέντευξη τον είχα ρωτήσει «Τι νομίζετε ότι καταξιώνει τον άνθρωπο;» Η απάντησή του ήταν «Το ήθος. Είναι αυτό που λείπει περισσότερο σήμερα». Και «τις κοινωνίες;» συμπλήρωσα την προηγούμενη ερώτηση. «Δεν μπορώ να σας απαντήσω τώρα, με ξαφνιάζει η ερώτηση. Θα μου επιτρέψετε να το σκεφτώ και να επανέλθω». Πραγματικά μετά από ένα μήνα περίπου μου έστειλε ένα e-mail από την Γαλλία με την απάντηση. Μια απάντηση φιλοσοφικό δοκίμιο που περιελάμβανε απόψεις από τον Σοπενχάουερ μέχρι τον Καντ. Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην ΑΜΑΛΘΕΙΑ και την περιέλαβα στο βιβλίο μου «Λασίθι, οι άνθρωποι και ο τόπος» με τις 153 προσωπικότητες που κατά την άποψή μου διαμορφώνουν διαχρονικά την πολιτιστική φυσιογνωμία του Νομού Λασιθίου.
Εκτιμώντας ότι η συνεισφορά του ήταν εξαιρετική για το Νομό μας εισηγήθηκα και έγινε παμψηφεί αποδεκτή η πρόταση μου στην Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Νομού Λασιθίου να του αποδοθεί το 2016 δίπλωμα «Τιμής και Ευγνωμοσύνης» για την συνεισφορά του στην ανάδειξη της Ιστορίας και του Πολιτισμού.
Το 2017 όταν γύρισα το ντοκιμαντέρ «Στην Ελόντα» του ζήτησα σε δυο φάσεις πρόσθετες πληροφορίες. Γυρίσαμε δυο σκηνές τις οποίες περιέλαβα στην ταινία. Το έκανε με μεγάλη προθυμία. Ο ίδιος μεσολάβησε για όλες τις απαραίτητες ενέργειες ώστε να εξασφαλίσω τα πνευματικά δικαιώματα από τρία γαλλικά ντοκιμαντέρ. «Το σωστό είναι να έχουμε νόμιμα το υλικό» μου είχε πει. Όταν με δικές του πρωτοβουλίες εξασφάλισε όλα τα απαραίτητα χαρτιά με πήρε τηλέφωνο και μου παρέδωσε ένα ντοσιέ με τις άδειες που είχε εξασφαλίσει.
Στην πρώτη προβολή που έγινε της ταινίας, για τον μορφωτικό ακόλουθο της Γαλλικής πρεσβείας στην Αθήνα, τον κάλεσα και ήρθε. Είχα χρησιμοποιήσει ένα λάθος όνομα σε κάποια μαρτυρία. Μου το υπέδειξε και το διόρθωσα.
Βρισκόμαστε συχνά με τον Born σε εκδηλώσεις και κρατάγαμε μια επαφή. Τελευταία με ζήτησε στο τηλέφωνο για να μου προσφέρει την γαλλική έκδοση της βιογραφίας του Ρεμουντάκη που είχε γράψει. Ήταν σε διαπραγμάτευση με ελληνικούς εκδοτικούς οίκους για τη μετάφραση στα ελληνικά μου είχε πει.
Μου είχε μιλήσει με ψυχραιμία για τα προβλήματα υγείας που αντιμετώπιζε και τις επεμβάσεις που έκανε στη Γαλλία. O Maurice Born υπήρξε μια πολύ σπουδαία προσωπικότητα και σπουδαίος φίλος για όσους τιμούσε με τη φιλία του. Είμαστε νομίζω τυχεροί όσοι τον συναναστραφήκαμε. Θα τον θυμόμαστε για πάντα.
Γιάννης Σταμέλος

Δεν υπάρχουν σχόλια: