Τα ηλιοστάσια και οι ισημερίες συνδέονται με τις εποχές του έτους. Οι ισημερίες (ίση μέρα και νύχτα) είναι η 21η Μαρτίου (πρώτη μέρα της Άνοιξης) και η 21η Σεπτεμβρίου και τα ηλιοστάσια: το θερινό -21 Ιουνίου- και το χειμερινό -21 Δεκεμβρίου. Τα ηλιοστάσια οφείλουν το όνομά τους στο ότι ο ήλιος φαίνεται να «στέκει» στο ίδιο σημείο του ζωδιακού κύκλου. Το φαινόμενο είναι ερμηνεύσιμο από τους νόμους του Κέπλερ.
Οι εποχές του χρόνου οφείλονται στην «λόξωση της εκλειπτικής» δηλαδή της γωνίας (περίπου 23ο ) που σχηματίζει ο άξονας περιστροφής της Γης με το επίπεδο περιστροφής της γύρω από τον Ήλιο (εκλειπτική).
Κατά το θερινό ηλιοστάσιο ο ήλιος είναι στο πιο κοντινό σημείο, χοντρικά, για το βόρειο ημισφαίριο της Γης και ο άξονας περιστροφής της Γης «γέρνει» από την βόρεια μεριά προς τον ήλιο. Έτσι η ημέρα αυτή για το βόρειο ημισφαίριο έχει την μεγαλύτερη διάρκεια και είμαστε στην «καρδιά» του καλοκαιριού.
Τα ηλιοστάσια είναι συνδεδεμένα με γιορτές και δοξασίες σε όλο τον κόσμο. Οι Ρωμαίοι γιόρταζαν τα Σατουρνάλια από 17 έως 23 Δεκεμβρίου, ενώ και τα δικά μας τα Χριστούγεννα είναι, επίσης, κοντά στην ημερομηνία του χειμερινού ηλιοστασίου. Αν κάποιος ψάξει θα βρει και σε άλλους λαούς μεγάλες γιορτές κοντά στην ημερομηνία αυτή (Δες Βικιπαίδεια, «Ιστορία του εορτασμού των Χριστουγέννων»).
Οι τρεις μεγαλύτερες συνιστώσες του Χριστιανισμού (Ορθόδοξοι, Καθολικοί και Προτεστάντες) για το θερινό ηλιοστάσιο γιορτάζουν τη γέννηση του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή (23 ή 24 Ιουνίου).
Ο λαογράφος Γ. Μέγας έγραψε (Καθημερινή 22/6/1958) ότι την 24η Ιουνίου, κατά τους ανθρώπους τους λαού, αρχίζει μια νέα εποχή. Και στους περισσότερους πολιτισμούς όμως τα ηλιοστάσια και οι ισημερίες ορίζουν τα μέσα (ή την αρχή) των 4 εποχών του έτους. Συχνά δε αναφέρεται ότι η 21η Ιουνίου είναι η «αστρονομική» έναρξη του Θέρους και η 21η Δεκεμβρίου η έναρξη του χειμώνα.
Τα μονοκοτυλήδονα / και τα δικοτυλήδονα / ανθίζανε στον κάμπο
σου το ’χαν πει στον κλήδονα / και σμίξαμε φιλήδονα / τα χείλη μας, Μαλάμω!
Έγραψε στο «Δημοτικό τραγούδι» του ο Σεφέρης. Και ο Παπαδόπουλος με τον Σπανό διαιώνισαν τις θύμισες από την παλιά Αριστοτέλους, με το χώμα και το φως της ασετιλίνης, στο ομώνυμο όμορφο τραγούδι τους με τις «…φωτιές [που] ανάβανε στους μεγάλους δρόμους, τ’ Άι Γιάννη θα ’τανε θαρρώ…».
Βοηθούσε τους δημιουργούς και το όλο κλίμα τότε που τιμούσαν το φως με τις φωτιές καίγοντας το μαγιάτικο στεφάνι και που μετρούσανε τον χρόνο με την κίνηση των μεγάλων μετεώρων καθότι τα microchips δεν είχαν εφευρεθεί.
Ο Κλήδονας ήταν ένα από τα πιο προσφιλή έθιμα του λαού μας. Το βράδυ της 23ης Ιουνίου τα σταυροδρόμια στα χωριά λαμπάδιαζαν από τις φωτιές τ’ Αι Γιάννη και γέμιζαν με κόσμο. Οι κοπελιές περίμεναν με λαχτάρα τη μέρα, γιατί με τα «κληδονικά», τα μαντικά τραγούδια και τα έθιμα, θα μάθαιναν τον εκλεκτό με τον οποίο θα συνέδεαν τις τύχες τους.
Κατά την παράδοση τη νύχτα αυτή άνοιγε στιγμιαία ο ουρανός και πραγματοποιούσε τις επιθυμίες όσων προλάβαιναν να τις διατυπώσουν. Είναι η νύχτα κατά την οποία άνθρωποι και ξωτικά μπερδεύονται και ξυπνούν το πρωί ευτυχισμένοι, όπως στο «Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας» που ο Σαίξπηρ έγραψε με βάση τους μύθους αυτούς και τις δοξασίες.
Αλλάξανε οι εποχές, αλλάξαμε και εμείς. Που να βρεις φωτιές τ’ Αι Γιάννη και τι να ζητήσεις; 300 δις για την ελληνική οικονομία; Ούτε στον Κλήδονα…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου