Σωστές συνήθειες και σύγχρονες νταντάδες

Η συνήθεια (έξη) είναι δευτέρα φύση, λέει το γνωμικό. Η συνήθεια όμως έχει να κάνει περισσότερο με τα εξαρτημένα αντανακλαστικά μας, με το ζώο, και λιγότερο με το μυαλό και την κριτική σκέψη. Όσοι έχουν ασχοληθεί με την εκπαίδευση ζώων θα γνωρίζουν ασφαλώς ότι από μικρά τα μαθαίνουμε να κάνουν κάποια πράγματα που θέλουμε ή να μην κάνουν άλλα που δεν επιθυμούμε.

Οι αποκαλούμενες «σωστές συνήθειες» είναι δοκιμασμένοι τρόποι για θετική συμπεριφορά σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο. Όσοι μεγαλώσαμε παιδιά είχαμε πάντα στο μυαλό μας την έκφραση «να αποκτήσουν σωστές συνήθειες». Και προσέχαμε γι’ αυτό.

Οι σωστές συνήθειες κατά την λαϊκή αντίληψη όταν αποκτηθούν σε μικρή ηλικία ακολουθούν τον άνθρωπο σ' όλη του τη ζωή αν είναι γυναίκα και μέχρι να παντρευτεί αν είναι άντρας.

Όταν όμως μιλάμε για «σωστές συνήθειες» τι εννοούμε ακριβώς; Αυτόματα σχεδόν μας έρχεται στο μυαλό η παραχώρηση της θέσης στο λεωφορείο στους μεγαλύτερους, το πλύσιμο των χεριών πριν το φαγητό, το βούρτσισμα των δοντιών μετά από κάθε γεύμα, ότι δεν διακόπτουμε τον συνομιλητή μας όταν αναπτύσσει τις απόψεις του, η τακτοποίηση των προσωπικών αντικειμένων στο δωμάτιό μας, κλπ.

Ο σύγχρονος τρόπος ζωής και οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας εισήγαγαν με ιδιαίτερα απότομο τρόπο τις συνήθειες της «σωστής διατροφής» και της «σωματικής άσκησης». Και για τα δυο υπογραμμίζεται ο ρόλος του σχολείου. Γι’ αυτό και πάρα πολλά προγράμματα αναπτύχθηκαν σχετικά εντός ή στα όρια του αναλυτικού προγράμματος. Ενισχυτικός σ’ αυτή την κατεύθυνση και ο  ρόλος της τηλεόρασης με πλήθος προγραμμάτων γυμναστικής και κυρίως μαγειρικής.

Σωστή συνήθεια είναι να μάθουν τα παιδιά να συνδέουν τη γνώση του σχολείου με τον γύρω κόσμο. Καθοριστικός ο ρόλος των γονέων σ’ αυτή τη συνήθεια.

Σωστή συνήθεια είναι να χρησιμοποιούν τα λεξικά τους. Να χειρίζονται με πνεύμα οικονομίας τις διάφορες ενεργοβόρες  συσκευές. Να αποκτήσουν περιβαλλοντική συνείδηση και αειφόρο συμπεριφορά. Να διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία, εφημερίδες και περιοδικά.

Μας πώς να αποκτηθούν τέτοιες συνήθειες; Οι περισσότερες, αν όχι όλες, θα πρέπει να καλλιεργούνται σε ένα σύγχρονο αποτελεσματικό σχολείο. Όμως κι ας μην μας αρέσει, το παιδί περνάει τριπλάσιο χρόνο στο σπίτι απ’ ότι στο σχολείο. Το κλειδί στις σωστές συνήθειες είναι στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον του. Φέρνετε εφημερίδες και περιοδικά στο σπίτι σας; Αν ναι αποτελέστε το παράδειγμα προς μίμηση για το παιδί σας: την ώρα που αυτό μελετά τα μαθήματά του διαβάστε κι εσείς ένα βιβλίο, μια εφημερίδα, ένα περιοδικό. Έτσι δημιουργείτε μια «ατμόσφαιρα μάθησης» στο σπίτι και ένα καλό πρότυπο γι’ αυτό.

Συνηθίζουμε τις μέρες αυτές να κάνουμε δώρα στα παιδιά μας. Κάντε του δώρο μια συνδρομή στο National Geographic, στο Αστερίξ, στον Φυσικό Κόσμο, στον Ευκλείδη, στην Αμάλθεια... Το κόστος είναι ελάχιστο σε σχέση με αυτά που δίνετε για άλλου είδους παιχνίδια, το κέρδος είναι πολύ μεγαλύτερο. Όχι τόσο σε επίπεδο πληροφοριών και γνώσεων ενδεχομένως, όσο στην καλλιέργεια στάσεων.

Τα τελευταία χρόνια πόσοι δεν είναι αυτοί που προσλαμβάνουν για «νταντά» των παιδιών τους την τηλεόραση, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και το διαδίκτυο; Βολευόμαστε μ’ αυτά και θα είμαστε εξωπραγματικοί αν τα απορρίπταμε συλλήβδην. Όμως τα μέσα αυτά για να είναι αποτελεσματική η χρήση τους θέλουν σωστή διαχείριση με στόχους, όπως εξαλλου και σε κάθε μέσο ψυχαγωγίας ή εκπαίδευσης.
«Τρώτε τη γνώση των βιβλίων» προέτρεπε παλιότερα ο Χαντζόπουλος σε μια γελοιογραφία του στα ΝΕΑ. Παίζοντας με την αμφισημία των όρων υποστήριζε –όχι άδικα- πως το βάρος που αποκτάτε έτσι δεν το χάνετε ποτέ.