Κρητική Πολιτεία και Νομός Λασιθίου (1898-1913)

Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους  (ΓΑΚ) για το νομό Λασιθίου ιδρύθηκαν το 1998 με έδρα τη Νεάπολη. Από τότε μέχρι σήμερα έχει συγκεντρωθεί ένας αρκετά σημαντικός όγκος υλικού πηγών ο οποίος αφορά συμβολαιογραφικά αρχεία (1881-1930), μέρος του αρχείου της Χριστιανικής Δημογεροντίας Λασιθίου (1869-1898), μέρος του αρχείου του Πρωτοδικείου Λασιθίου, αρχεία σχολείων, του Δήμου Νεάπολης, ιδιωτικά αρχεία, φωτογραφίες κ.α.

Τα τελευταία χρόνια υπηρετεί στα ΓΑΚ Ν. Λασιθίου ως προϊσταμένη η Μαρία Σεργάκη, η οποία έχει αναλάβει μια σειρά πολύ σημαντικών πρωτοβουλιών, κατά την άποψή μας, με σκοπό να κάνει ευρύτερα γνωστό το ρόλο της υπηρεσίας της. Στις εκδηλώσεις που διοργάνωσε κατά καιρούς (Ο Τύπος στο Ν. Λασιθίου από την Κρητική Πολιτεία μέχρι σήμερα (2008), Έκθεση σπάνιων εφημερίδων και περιοδικών (2008), Ν. Λασιθίου: Απ’ τον Οργανικό Νόμο στην Κρητική Πολιτεία (2009), Ν. Λασιθίου: Κρητική Πολιτεία (2010)), όπως επίσης και με τη διάλεξη που διοργανώσαμε με το περιοδικό ΑΜΑΛΘΕΙΑ στον κύκλο διαλέξεων Πατριδογνωσία (2009-2010), προσπάθησε να αναδείξει την ιστορικότητα του χώρου μας καθώς επίσης και τα πρόσωπα τα οποία ενεπλάκησαν με πρωταγωνιστικό κυρίως ρόλο στα γεγονότα.

Τελευταία δραστηριότητα της κυρίας Σεργάκη η έκδοση ενός καλαίσθητου βιβλίου στο οποίο περιλαμβάνονται τα πρακτικά των εισηγήσεων και μέρος από το αρχειακό υλικό των δραστηριοτήτων του φετινού καλοκαιριού των ΓΑΚ στη Νεάπολη. Ο τίτλος «Κρητική Πολιτεία και Νομός Λασιθίου (1898-1913)».

Το βιβλίο (96 σελίδες, σχήμα 17χ24, χαρτί πολυτελείας, έγχρωμη εικονογράφηση) είναι μια έκδοση του Δήμου Νεάπολης, οποίος μας έχει συνηθίσει τα τελευταία χρόνια σε μια σειρά σημαντικών εκδόσεων, και προλογίζεται από τον δήμαρχο Ν. Καστρινάκη.

Η κα Μαρία Σεργάκη στο σύντομο εισαγωγικό σημείωμά της προσπαθεί, νομίζουμε εύστοχα, να κατατοπίσει τον αναγνώστη σχετικά με το ιστορικό πλαίσιο της εποχής αναφοράς του βιβλίου (1898-1913).

Οι υπόλοιπες σελίδες αφιερώνονται σε δύο εισηγήσεις (πρώτο μέρος του βιβλίου) των κκ Χ. Χριστοδούλου και Ε. Χαλκιαδάκη. Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται επιλεκτικά φωτογραφίες από τα εκθέματα της σχετικής έκθεσης.

Ο κ. Χ. Χριστοδούλου στην εισήγησή του με θέμα «Ο σουλτάνος, ο γενικοί διοικητές και οι ξεσηκωμοί της Κρήτης» ασχολείται με τον ρόλο των διοικητών στην απελευθέρωση της Κρήτης. «Αν θα έπρεπε (…) να καταλήξει κανείς σε κάποιο συμπέρασμα από το χρονικό των ελληνικής καταγωγής χριστιανών γενικών διοικητών της Κρήτης, αυτό μπορεί να είναι ίσως το εξής: Οι Ελληνικής καταγωγής χριστιανοί πασάδες της Κρήτης υπήρξαν πιστοί υπήκοοι του Σουλτάνου. (…) Η παρουσία τους [όμως] επέδρασε ευεργετικά στην βελτίωση των συνθηκών ζωής του νησιού, στην πνευματική άνθιση του ελληνισμού, στην κοινωνική του χειραφέτηση και στην ωρίμανση της πολιτικής παιδείας του» καταλήγει.

Ο κ. Ε. Χαλκιαδάκης ασχολείται με την «Κρητική Πολιτεία 1898-1913», σε μια πρώτη εικόνα για την πολιτική, εκκλησιαστική και κοινωνική ζωή της περιόδου. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η κατάληξη του άρθρου που σχολιάζει τα σημερινά τεκταινόμενα από κάποιους τους οποίους χαρακτηρίζει εμμέσως ανιστόρητους. «Η χρήση σήμερα της σημαίας της Κρητικής Πολιτείας από ανθρώπους που αγνοούν ότι συμβολίζει την τουρκική επικυριαρχία επί της νήσου αποτελεί μία πράξη ‘πολιτικά επικίνδυνη’, ενώ η ανυπόστατη φημολογία για ενδεχόμενο δημοψήφισμα το 2012 δεν έχει νομική βάση και δεν απορρέει από καμιά συνθήκη (σ.34). (…) Η βραχύχρονη περίοδος της Κρητικής Πολιτείας έληξε και τυπικά με την ανάρτηση της ελληνικής σημαίας στα Χανιά» καταλήγει.

Μας καταλαμβάνει μελαγχολία για το χώρο μας βλέποντας πριν από μερικές μέρες  την πάρα πολύ ωραία δουλειά της Βικελαίας Βιβλιοθήκης με τη συνδρομή του Δήμου Ηρακλείου, τα Κρητικά Χρονικά με τη συμβολή του Δήμου Ρεθύμνου και μόλις προχθές τα Χανιώτικα Γράμματα από το Δήμο Χανίων και την θαυμάσια έκδοση του τόμου αυτού από το Δήμο της Νεάπολης. Εδώ σε μας η ιστορική ΑΜΑΛΘΕΙΑ κινδυνεύει με οικονομική κατάρρευση. Τα πρακτικά της σειράς των διαλέξεων ΠΑΤΡΙΔΟΓΝΩΣΙΑ, παρά τις όποιες προσπάθειες έκδοσης που κάναμε, δεν βρήκαν την παραμικρή ανταπόκριση. Τι να κάνουμε… Πολλά ειλικρινή συγχαρητήρια στη Μαρία Σεργάκη και σε όλη την ομάδα των ΓΑΚ της Νεάπολης καθώς επίσης και στον δήμαρχο Νίκο Καστρινάκη για την έκδοση. Ελπίζουμε ως Αντιπεριφερειάρχης να δείξει ανάλογο ενδιαφέρον και για ολόκληρο το νομό.

Ι. Σταμέλος

stamelosioa@gmail.com