Ευχαριστίες

Σ' ευχαριστώ, ω Εταιρεία

εν αφθονία μου παρέχεις

στέγη, τροφή και προστασία

Δ. Σαββόπουλος

Σε ποιον άραγε οφείλουμε ευχαριστίες; Είναι ερώτηση αυτή για σοβαρό προβληματισμό; Απλά, ευχαριστούμε τους πάντες και καθαρίζουμε. Ναι, αλλά έτσι μπορεί να θεωρηθούμε κόλακες. Και προς την εξουσία αυλοκόλακες. Και αν αυτό γίνεται δημόσια, ασφαλώς, και δεν μας τιμά.

Μπορεί κανείς να νοιώθει υπερήφανος για την κριτική του ικανότητα, την σώφρονα αντίληψη για τα πράγματα, να νοιώθει σωστός και υπεύθυνος πολίτης όταν συμπεριφέρεται ως «τσάτσος του Βαρδινογιάννη» κατά την χύδην έκφραση; Όταν άκριτα ευχαριστεί δεν θα θεωρηθεί γλείφτης, σάλιαγκας, ιδιοτελής και γελοίος; Το αυγό του Κολόμβου δεν είναι καλή λύση.

Αν μάλιστα ασκείς εξουσία και ακολουθείς τη συνταγή τότε διατρανώνεις τις υποψίες για ανεπάρκεια, χάνεις την αξιοπρέπεια και τη σοβαρότητά σου και αν έχεις δώσει δείγματα πονηρού και ράδιου εισπράττεις και ένα ακόμα χαρακτηρισμό για το βιογραφικό σου: μακιαβελίσκος.

Υπάρχει, βέβαια, η αγγλοσαξωνική αντίληψη για τη χρήση του ευχαριστώ. «Καλημέρα σας, ευχαριστώ», «Γιάννης Αγιάννης ευχαριστώ» κλπ Και όταν πάρουμε αυτό που επιθυμούμε και τις αποστάσεις από τα πρόσωπα μπινελικώνουμε εκ του ασφαλούς. Είναι η διπλωματία της γηραιάς Αλβιόνας και του καθ’ ημάς Βυζαντίου.

Υπάρχει η πραγματικά ευγενική χρήση: «Προσοχή κλπ , ευχαριστώ [που δώσατε προσοχή σ’ αυτά που σας είπα]», «ευχαριστώ για την προσοχή σας», στο τέλος μιας διάλεξης. Για το σεβασμό που δείξατε στα λεγόμενά μου. Ευχαριστώ τον σερβιτόρο για την περιποίηση κλπ

Όμως η άκριτη ευχαριστία προς κάθε κατεύθυνση, και μάλιστα προς την κάθε μορφής εξουσία, δηλώνει δουλοπρέπεια.

«Ευχαρίστησέ τους, δεν χάνεις τίποτα» μούλε κάποτε ένας επιφανής και μαιτρ της ευχαριστίας. Μα έτσι δεν αντιλαμβάνονται ότι κάποια πράγματα απορρέουν από την υποχρέωσή τους πχ να υπηρετούν τους πολίτες και ευχαριστώντας τους θεωρούν ότι κάνουν χάρη. Δεν εννοούμε την τυπική ευγενική ευχαριστία που μπορεί να ειπωθεί κατά τον αποχαιρετισμό αλλά εκείνη που εκφράζεται με δημόσια ανακοίνωση.

Τι θα πει ευχαριστώ τον τάδε γιατί μου έβγαλε ένα πιστοποιητικό γεννήσεως… Το έχει υποχρέωση. Όπως επίσης ότι έστειλε το συνεργείο του Δήμου και άλλαξε μια λάμπα στο δρόμο. Οι πολίτες πληρώνουν γι’ αυτό στο Δήμο. Είναι υποχρέωση του Δήμου και δεν αποτελεί ειδική μεταχείριση και κάτι εν τέλει πέραν των αρμοδιοτήτων του. Το ίδιο με τα σκουπίδια, το ΕΚΑΒ, την πυροσβεστική όταν καλούνται. Ο παπάς που τελεί ένα μυστήριο. Ο δάσκαλος που κάνει τη δουλειά του. Αν όμως οι άνθρωποι αυτοί ενεργούν με αυταπάρνηση τότε μάλιστα! Αν προσφέρουν πέραν των τυπικών τους υποχρεώσεων, τότε μάλιστα! Τους οφείλουμε μεγάλες και δημόσιες ευχαριστίες. Αν όμως πέφτουν οι σοβάδες στα κεφάλια των μαθητών στο σχολείο για το οποίο έχει την ευθύνη ο Δήμος και έρχεται το συνεργείο και αποκαθιστά τις ζημιές οφείλεις δημόσια ευχαριστία; Όταν ή επιτροπή κατανέμει τα ποσά που διαθέτει το κράτος για τη λειτουργία των σχολείων η έκφραση δημοσίως ευχαριστιών δεν θα θεωρηθεί δικαίως «γλείψιμο» και δουλοπρέπεια; Και προσπάθεια λαμογιάς και αβανταδορισμού προς αυτούς που την απευθύνουμε;

Μπορεί να την έχουν ανάγκη θα μου πείτε. Ενδεχομένως να είναι και ο μόνος τρόπος για να δηλώσουν την ύπαρξή τους ορισμένοι. Ας κάνουν, όμως, πράγματα έξω από τις τυπικές τους υποχρεώσεις και ας τις λάβουν δικαίως.

Θα πρέπει όμως να ευχαριστήσω τη μαμά μου επειδή με γέννησε;

Επίσης οι ευχαριστίες δεν επιβάλλονται με κανένα τρόπο.

Αν θεωρείς ότι τις οφείλεις τότε τις προσφέρεις. Αχάριστος αυτός που δεν τις εκφράζει και δίκαιο το παράπονο αλλά αν δεν νομιμοποιείται η προσφορά προς τι η χάρη; Και αν είναι πάλι ιδιοτελής γιατί να μην εισπράξει το αντίτιμο;

Παλιά συνήθεια των βουλευτών και των άλλων παρατρεχάμενων η δια του τύπου έκφραση ευχαριστιών οι οποίες τις περισσότερες φορές λειτουργούν ως μπούμερανγκ αφού μάθαιναν και άλλοι για τις επιλεκτικές συμπεριφορές. Ευνοιοκρατία που όπως  η χαρά της εκδιδόμενης προδίδει τις πονηρές της δραστηριότητες.

Κακές πρακτικές αλλά αναγκαίες για όσους δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς αισθητή την παρουσία τους. Τελετές και ευχαριστίες από παρατρεχάμενους, το έσχατο καταφύγιο την ανικανότητας.

Όμως σύγχρονοι πολίτες έχουν το αντίδοτο στα επιβαλλόμενα ευχαριστήρια. Κοροϊδεύουν και γελούν με τις συμπεριφορές των δήθεν που η τύχη το ’φερε να κληρωθούν στρατηγοί. Που βλέπουνε τον ίσκιο τους και τον περνάνε για μπόι.

Κακή συνήθεια και παλιά σ’ αυτόν τον τόπο που μας έκανε να εφεύρουμε  την κωμωδία. Ας είν’ καλά –τρόπος του λέγειν- ο Αριστοφάνης, ο Ροΐδης, ο Σούτσος, ο Δημητριάδης, ο Μητρόπουλος και χιλιάδες άλλοι που κρατάνε ζωντανή αυτή τη συνήθεια του λαού μας. Και αλλοίμονο σε εκείνους που επισείοντας την απειλή και το φόβο, ιδιοτελώς φερόμενοι, και προσπαθούν να εκβιάσουν δημόσιες ευχαριστίες.