Διαδικτυακή πληροφορία και γνώση

O Σταμάτης Αλαχιώτης είναι Καθηγητής Γενετικής στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας και πρώην πρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.

Στο σημερινό ΒΗΜΑ (29-11-09) δημοσιεύεται ένα αρκετά ενδιαφέρον άρθρο του σχετικά με την «πληροφορία» και τη «γνώση» και ειδικότερα με τη σχέση τους και τη χρήση του Διαδικτύου. Μερικά αξιοσημείωτα σημεία του άρθρου:

Η πληροφορία δεν ταυτίζεται με τη γνώση υποστηρίζει ο κ. Αλαχιώτης. Η πληροφορία συνδέεται με την μνήμη και η γνώση με την κριτική και δημιουργική σκέψη: «Συνηθίσαμε να λέμε ότι ζούμε στην εποχή της πληροφορίας και της γνώσης, ταυτίζοντάς τες όμως άκριτα, καθώς εκλαμβάνουμε συνήθως την πληροφορία ως γνώση. Συνδέονται όμως με δύο διαφορετικές εγκεφαλικές διεργασίες: η πρώτη κυρίως με τη μνήμη και η δεύτερη με ανώτερες νοητικές λειτουργίες, όπως είναι η ανάλυση και η σύνθεση διά της κριτικής και δημιουργικής σκέψης»

Η παραπάνω παρατήρηση είναι απαραίτητη για να γίνει αντιδιαστολή τους μέσα από τη χρήση του Διαδικτύου. «Ενα επίπεδο προβολής αυτών των καίριων ερωτημάτων αποτελεί η χρήση του Διαδικτύου από τους νέους κυρίως, οι οποίοι βρίσκονται στο στάδιο οικοδόμησης των γνώσεών τους, ή και από πολλούς μεγάλους, που χάνονται σε μια χαοτική ξενάγηση».

Τι προβλήματα μπορούμε να εντοπίσουμε; Ένα έχει να κάνει με τον αποτελεσματικό εντοπισμό των αναζητούμενων πληροφοριών. «Ενα άλλο (…) αφορά τον υπερπληθυσμό σχετικών πληροφοριών, με τις περισσότερες όμως να μην είναι καλά εστιασμένες στη ζητούμενη, προκαλώντας διάχυση της προσπάθειας». Ένα άλλο έχει να κάνει με την ποιότητα των πληροφοριών που αντλούμε από τον παγκόσμιο ιστό και «αφορά τον βαθμό της εγκυρότητας και της αντικειμενικότητας της διαδικτυακής πληροφορίας, ακόμη και της επιστημονικής». Ένα άλλο με τα άχρηστα δεδομένα που περιβάλλουν την προσφερόμενη πληροφορία ο «θόρυβος» όπως χαρακτηρίζεται στο άρθρο. Να επισημάνουμε ότι οι θόρυβοι μπορούν λόγω του ελκυστικού κώδικα που χρησιμοποιούν μπορεί να «διασπούν την προσοχή και γεμίζουν τη μνήμη με περιττές νευρωνικές συνάψεις».

Αντίδοτο υπάρχει; «Ένας έμπειρος βέβαια εξερευνητής του Διαδικτύου μπορεί να αποφύγει πολλές παγίδες και να εστιάσει αποτελεσματικότερα την ξενάγησή του, καθιστώντας το ανεκτίμητο εργαλείο της σύγχρονης εποχής μας». (…) «Επί του παρόντος γίνεται πολλές φορές όχι μόνο αναποτελεσματικό υπό το πρίσμα που προαναφέραμε, αλλά και επικίνδυνο, υπό τη θέαση λ.χ. της αγωνιώδους προσπάθειας ασθενών να «μάθουν» περισσότερα πράγματα για την ασθένειά τους παρεκκλίνοντας πολλές φορές από την ιατρική φροντίδα, επηρεασμένοι από την αποσπασματική πληροφορία που συλλέγουν, ή από την ανεξέλεγκτη διαφήμιση διαφόρων μπλογκ που αφορούν λ.χ. την υγεία, τη διατροφή, την εκπαίδευση κ.ά.»

Ο κ Αλαχιώτης αναφέρεται και στον εθισμό που μπορεί να προκαλέσει το Διαδίκτυο και τις άλλες, όπως τις χαρακτηρίζει, παιδικές ασθένειες. «Η σημαντική λοιπόν αυτή τεχνολογία της εποχής μας εμφανίζει ορισμένες παιδικές ασθένειες που μπορεί να επηρεάζουν την πνευματική υγεία μικρών και μεγάλων, οδηγώντας ακόμη και στον εθισμό. Γι΄ αυτό, το Διαδίκτυο, έχει ανάγκη μιας σχετικής ηθικής, κάποιων κανόνων, μιας δεοντολογίας, καθώς όλα αυτά θα ήταν αυτονόητα και οι κανόνες δεν θα χρειάζονταν αν όλοι οι χρήστες είχαν το ίδιο επίπεδο παιδείας με την τεχνολογία. Ιστορικά όμως η τεχνολογία προηγείται της κοινωνικής και της πολιτισμικής προόδου. Είναι βέβαια παρήγορο που ήδη μπαίνουν διεθνώς κανόνες καταπολέμησης της διαφθοράς ορισμένων μπλογκ».

Και καταλήγει: «Ωσότου λοιπόν ξεπεράσει αυτές τις παιδικές ασθένειες η νέα αυτή τεχνολογία είναι καλό να προσέχουμε όλοι, έχοντας κατά νου τα προαναφερθέντα προβλήματα, κυρίως όμως όσον αφορά τους μικρότερους• για να αποφεύγονται οι κακοτοπιές του Διαδικτύου και να μη θυσιάζουμε τη γνώση στον βωμό της πληροφορίας, η οποία δεν είναι γνώση, όπως βέβαια και οι κατακερματισμένες γνώσεις όχι μόνο του Διαδικτύου αλλά και γενικότερα. Η κατάκτηση λοιπόν της γνώσης είναι η πρόκληση κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου και ειδικότερα των μαθητών• με τη χρήση του Διαδικτύου να εισβάλλει όλο και περισσότερο στη μάθηση», το οποίο στις μέρες μας και στο άμεσο μέλλον θα είναι για την Παιδεία μείζον θέμα, καταλήγει στο άρθρο του.

Όλο το άρθρο: Η διαδικτυακή πληροφορία είναι γνώση;