Ο Μιχάλης και ο Μανώλης

Επιλογές από το έντεχνο μεταπολεμικό Ελληνικό τραγούδι, μια  πρωτοβουλία δυο δικών μας καλλιτεχνών

Η παγκόσμια μεταπολεμική σκηνή χαρακτηρίζεται από διάφορα ρεύματα και φαινόμενα, όπως ο ψυχρός πόλεμος, τα διαστημικά ταξίδια, τα σύνολα και τα νέα μαθηματικά στην εκπαίδευση, τους Μπητλς, τον ιταλικό νεορεαλισμό στην Τέχνη κ.α. Γενικά είναι μια εποχή έντονης δημιουργικότητας, η οποία επιβεβαιώνει το πάθος για ζωή μετά από τα δεινά που προκάλεσε ο καταστροφικότερος πόλεμος όλων των εποχών.

Η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να είναι έξω από αυτό το σκηνικό. Στο θέατρο έχουμε τον Καμπανέλλη, στον κινηματογράφο πολλούς νέους δημιουργούς μεταξύ των οποίων και τον Κούνδουρο, στον λαϊκό κινηματογράφο και τη λαϊκή σκηνή τους Σακελλάριο, Τσιφόρο, Ψαθά κ.α. Εγκαινιάζονται τα φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου με τεράστια απήχηση και τα οποία διατηρούν την αίγλη τους μέχρι σήμερα. Το Θέατρο Τέχνης και το Εθνικό διαδίδουν τους αρχαίους τραγικούς και τον Αριστοφάνη σε όλον τον κόσμο και δέχονται υπερθετικά σχόλια από τους εγκυρότερους κριτικούς και τα μέσα ενημέρωσης όλου του κόσμου.

Παραγγελίες έργων δίνονται σε μεγάλους δημιουργούς, όπως ο Μπεζάρ, και μετακαλούνται διάσημοι μαέστροι και αστέρες πρώτου μεγέθους από το χώρο της συμφωνικής μουσικής και της όπερας για να επιβεβαιώσουν με την παρουσία τους  την υψηλή Τέχνη που παράγεται και στη χώρα μας.

Το «Ποτέ την Κυριακή» και ο «Ζορμπάς» γίνονται η αφορμή για να ξεκινήσει ένα πρωτόγνωρο ρεύμα τουριστών προς τον τόπο μας. Τουριστική κίνηση που ενίσχυσε έντονα την ανάπτυξη στη χώρα μας και ταυτόχρονα επιβεβαίωσε όλους εκείνους που υποστήριζαν ότι εκτός από τις καλές υπηρεσίες και το φυσικό περιβάλλον σημαντικός παράγοντας για την προσέλκυση τουριστών είναι και ο πολιτισμός.

Για τις ανάγκες των ταινιών και του θεάτρου, που βρίσκονται σε οργασμό παραγωγής, ο Τσαρούχης, ο Μποστ, ο Αργυράκης, ο Ανεμογιάννης, ο Φωτόπουλος και οι άλλοι σημαντικοί καλλιτέχνες δημιουργούν σκηνικά και κοστούμια και κάνουν εικαστικές προτάσεις  που ανοίγουν νέους δρόμους στη ζωγραφική και τη σκηνογραφία.  Γράφονται μουσικές και τραγούδια από παλιούς, όπως ο Σουγιούλ, ο Μουζάκης και ο Γιαννίδης, αλλά και από νέους δημιουργούς που έχουν την ευκαιρία να ξεδιπλώσουν και να δείξουν στο ευρύ κοινό το μεγάλο τους ταλέντο.

Ο Χατζιδάκις, πρώτος, με τις ιδιοφυείς πρωτοβουλίες του (ανάδειξη του ρεμπέτικου, συνθέσεις για το αρχαίο θέατρο και το χορόδραμα κ.α.) αρχίζει και χαράζει το δρόμο για την έντεχνη μουσική και έρχεται κατόπιν ο Θεοδωράκης που τολμά να συνδέσει με ομολογουμένως μοναδικό τρόπο τους λαϊκούς δρόμους της ελληνικής μουσικής με την υψηλή ποίηση.

Χατζιδάκις και Θεοδωράκης ανοίγουν το δρόμο για την αναγέννηση του ελληνικού μεταπολεμικού τραγουδιού. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 έως το 1967 στη χώρα μας υπάρχει ένας οργασμός δημιουργίας και Τέχνης υψηλής ποιότητας.

Ο Σεφέρης στην αρχή δεν θεωρούσε δόκιμο το πάντρεμα των στίχων του με τα λαϊκά ακούσματα της μουσικής του Θεοδωράκη. Όταν, όμως, τον πήρε ο συνθέτης και γύρισαν τις μπουάτ των αρχών της δεκαετίας του ’60, όπου όλη η Πλάκα τραγουδούσε «το περιγιάλι το κρυφό», ο Σεφέρης έμεινε εμβρόντητος από την απήχηση και την αποδοχή που είχε η πρόταση στο ευρύ κοινό. Είχε προηγηθεί  βέβαια και ένα άλλο ανάλογο επεισόδιο με πρωταγωνιστές τους Ρίτσος, Χιώτη και Μπιθικώτση, όταν ο τελευταίος τους εκμυστηρεύθηκε ότι «ετούτος εδώ (ο Μίκης) θα μας κάνει ρεζίλι» μ’ αυτά που λέμε. Γιατί πραγματικά τα ακούσματα ήταν πρωτόγνωρα και ασυνήθιστα για το λαϊκό αυτί της εποχής, όταν πρωτοτραγουδήθηκε  το έργο ορόσημο «Επιτάφιος» του Θεοδωράκη.

Το έδαφος αποδείχθηκε γόνιμο. Ο σπόρος που έριξαν οι δυο μεγάλοι συνθέτες έπιασε τόπο. Ο Ξαρχάκος αναδείχτηκε «ο τρίτος πόλος» στο μεταπολεμικό έντεχνο  ελληνικό τραγούδι. Ο Μαρκόπουλος, ο Λοΐζος, ο Κουγιουμτζής, ο  Λεοντής, ο Σπανός… συνέχισαν στον δρόμο που άνοιξαν οι πρωτοπόροι.

Ο Πλέσσας σε παράλληλη τροχιά με τον κλασικό «Δρόμο» του και κυρίως από τις παραγωγές των ταινιών και τη συνεργασία του με τον Δαλιανίδη, κινήθηκε μεταξύ  έντεχνου, ελαφρού και τζαζ.

Ο Ζαμπέτας ο οποίος μπορεί να ξεκίνησε μεν από το λαϊκό τραγούδι των κοσμικών κέντρων της εποχής αλλά η πορεία του και η συνεργασία με τους μεγάλους του έντεχνου τον έκαναν συνθέτη έντεχνο με μοναδικά τραγούδια. Ο ίδιος, όπως και ο Χιώτης κυριαρχούν στον κινηματογράφο που βασίζεται σε μεταφορές θεατρικών επιτυχιών. Ο Ζαμπέτας είναι ένας λαϊκός ροκ καλλιτέχνης και αξεπέραστος σόουμαν.

Μεταξύ λαϊκού και έντεχνου κινούνται επίσης ο Καλδάρας και ο Άκης Πάνου.

Τη δεκαετία του ’60 έχουμε και το νέο κύμα στη χώρα μας. Είναι ο Σπανός που φέρνει το σπόρο από τη Γαλλία και ο Πατσιφάς στη Λύρα που δέχεται να υποστηρίξει την πρόταση. Εκτός από τον Σπανό έχουμε Κριμιζάκη, Λίνο Κόκκοτο, Γιάννη Γλέζο, Μαμαγκάκη, Σαββόπουλο κ.α.

Ταυτόχρονα αναδεικνύονται και μεγάλοι στιχουργοί εκτός από τους ποιητές που μελοποιούνται (Ρίτσος, Ελύτης, Γκάτσος, Λειβαδίτης, Σεφέρης, Χριστοδούλου, Λόρκα, εκείνους από τις ανθολογίες του Σπανού κλπ) όπως η Παπαγιαννοπούλου, ο Βίρβος, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, ο Βαγγέλης Γκούφας, ο Κώστας Κινδύνης, ο Κακουλίδης, η Σώτια Τσώτου, ο Ιατρόπουλος, ο Πυθαγόρας, ο Μάνος Ελευθερίου κ.α. Καθώς επίσης οι θεατρικοί συγγραφείς και οι σκηνοθέτες που γράφουν για τις ανάγκες των έργων τους, όπως ο Καμπανέλλης, ο Μποστ, ο Σακελλάριος, ο Δημόπουλος, ο Ανδρεόπουλος, ο Πρετεντέρης κ.α.

Θαυμάσια εξώφυλλα φιλοτεχνούνται από  τους Μόραλη, Τσαρούχη, Γκίκα, Μυταρά, Τάσο, Βάσω Κατράκη, Σταθόπουλο κ.α.

Τα τραγούδια των μεγάλων δημιουργών αυτών που μετά το ’80 άρχισαν να βγαίνουν και να κυκλοφορούν πιο αραιά τραγουδιόντουσαν στις παρέες και τραγουδιούνται ακόμα και σήμερα. Έχουν δώσει πολλή ψωμί σε πολλές οικογένειες καλλιτεχνών και αποτελούν μια μεγάλη παρακαταθήκη για τον σύγχρονο πολιτισμό μας.

Τον τελευταίο καιρό είδαμε διάφορα μουσικά σχήματα επαγγελματιών που περιοδεύουν εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων και στον Άγιο Νικόλαο με ποικίλο ρεπερτόριο. Είχαμε όμως την τύχη να απολαύσουμε και τη δουλειά αρκετών συμπολιτών μας με ελεύθερη είσοδο ή με κάποιο εντελώς συμβολικό εισιτήριο και μάλιστα τα έσοδα να προσφέρονται για κοινωνικούς σκοπούς.

Μια συναυλία με μια αξιοπρεπή ορχήστρα για να παίξει 25-30 τραγούδια απαιτεί πρόβες, μόχθο, έξοδα και χρόνο. Για αξιοπρεπή ήχο απαιτεί επαγγελματικά ηχητικά και διάφορα άλλα έξοδα που κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητα είναι.

Η πόλη μας διαθέτει ένα αρκετά αξιόλογο δυναμικό μουσικών και καλλιτεχνών μεταξύ των οποίων και τους Μιχάλη Κλώντζα και Μανώλη Κλώντζα οι οποίοι πήραν την πρωτοβουλία και μαζί με άλλους φίλους τους, επαγγελματίες μουσικούς (Κωστής Παπαδάκης πιάνο, Μιχάλης Γιατράκης μπουζούκι, Νίκος Μοσχονάς ντραμς, Κώστας Κελαράκης κιθάρα, Νίκος Τσακουντάκης μπάσο, Γιάννης Σηφάκης πνευστά και  αφήγηση από τη Μαρία Σπιρυδάκη), θα ανατρέξουν την Κυριακή το βράδυ στην εξέδρα της λίμνης στη χρυσή περίοδο του Ελληνικού μεταπολεμικού έντεχνου τραγουδιού.

Λάτρεις των τραγουδιών αυτής της περιόδου και έχοντας πολλές εμπειρίες από τη συνεργασία τους με μεγάλους συνθέτες εκείνης της περιόδου (Πλέσσα, Μαρκόπουλο, Κουγιουμτζή, Κόκκοτο κ.α.) και καλλιτέχνες που άφησαν εποχή (Νταλάρας, Βιολάρης κ.α.) ευελπιστούν να μεταφέρουν στις νεώτερες γενιές, με σεβασμό, ακούσματα υψηλής ποιότητας και αισθητικής και να κάνουν τους παλιότερους να θυμηθούν και να νοσταλγήσουν.

Και δυστυχώς, θα μας κάνουν να μην αποφύγουμε τις όποιες συγκρίσεις με το φτωχό σήμερα.

Ο Μιχάλης ο Κλώντζας, στον οποίο οφείλεται η πρωτοβουλία αυτή, έχει και στο παρελθόν διοργανώσει ανάλογες εκδηλώσεις (όπως στη Ναυτική Εβδομάδα κ.α.). Ο ίδιος τρέχει τις τελευταίες μέρες συνεχώς προκειμένου να καλύψει τα σημαντικά έξοδα της εκδήλωσης παρακαλώντας για χορηγίες, ώστε να προσφέρει τη συναυλία δωρεάν στους κατοίκους της πόλης μας και όχι μόνο. Καλό είναι όσοι μπορείτε να τον συνδράμετε με οποιονδήποτε τρόπο να μην του αρνηθείτε τη βοήθειά σας. Η πρωτοβουλία των δυο συμπολιτών μας αποτελεί μια κοινωνική προσφορά στον τόπο μας, γιατί κοινωνική προσφορά δεν είναι μόνο η προσφορά σε υλικά αγαθά. Είμαστε βέβαιοι ότι η συναυλία της Κυριακής θα αποτελέσει μια γερή δόση αισιοδοξίας στους δύσκολους καιρούς που περνάμε και ένα από τα πιο σημαντικά πολιτιστικά γεγονότα του φετινού καλοκαιριού. Με τις ευχές μας στους δυο φίλους και τους συνεργάτες τους για καλή επιτυχία στην εκδήλωσή τους. Θα είμαστε κι εμείς εκεί.

Ι.Σ.