Maurice Born

Ο Maurice Born είναι Εθνολόγος, Αρχιτέκτονας και Ερευνητής του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος στο Παρίσι. Σήμερα ζει στην πόλη Espas στο Μπορντώ. Έχει γράψει αρκετά βιβλία και έχει ασχοληθεί, ως εκδότης, με την έκδοση άλλων 80 περίπου.

Το 1973 έγραψε το σενάριο για την ταινία του Ζαν Ντανιέλ Πολέ «Η Τάξη» με υπότιτλο «Οι λεπροί της Σπιναλόγκας: Οικειοποίηση μιας ανάμνησης» στην οποία μιλάει συνταρακτικά ο Επαμεινώνδας Ρεμουντάκης.
Στο νέο τεύχος της ΑΜΑΛΘΕΙΑΣ δημοσιεύεται συνέντευξη η οποία αφορά τη Σπιναλόγκα, τον κοινωνικό αποκλεισμό και άλλα ενδιαφέροντα θέματα.

(Απόσπασμα)

-Ο κοινωνικός αποκλεισμός σε τι βαθμό καθορίζει τον πολιτισμό μιας κοινωνίας;

-40 χρόνια που δουλεύω γύρω από αυτά τα θέματα, δεν συμμερίζομαι τον κοινωνικό αποκλεισμό. Οι λεπροί της Σπιναλόγκας δεν πιστεύανε ότι ήταν αποκλεισμένοι. Υπήρχε μια κοινωνική δικαιοσύνη αλλά ότι οι ίδιοι μένανε μέσα στην κοινωνία. Και αυτό το θέλανε πάρα πολύ. Τα περισσότερα παραδείγματα που έχουμε από κοινωνικούς εγκλεισμούς δείχνουν ανθρώπους που έκαναν οτιδήποτε για να μείνουν μέσα στην κοινωνία. Και στις περιπτώσεις που τους κόψανε το μισθό (το επίδομα που έπαιρναν) και που τους βάλανε σε ένα μέρος, όπως στη Σπιναλόγκα, θέλανε να μείνουνε μέσα στην κοινωνία.

Το μελέτησα πάρα πολύ με τους λεπρούς το Μεσαίωνα στη Γαλλία. Αν διαβάσετε τον κανονισμό αυτών των λεπροκομείων, εσείς κι εγώ δεν θα μπορούσαμε να μπούμε μέσα. Ήταν ένα σύστημα για εύπορους. Ένα σύστημα να μείνουν στην άκρη αλλά μέσα στην κοινωνία. Αντίθετα, δηλαδή, από την εικόνα που έρχεται από την περίπτωση της Σπιναλόγκας. Αν και ο ίδιος ο Ρεμουντάκης (ηγετική φυσιογνωμία από τους έγκλειστους της Σπιναλόγκας, στη βιογραφία του οποίου βασίστηκε το φιλμ «η Τάξη») έλεγε αργότερα: «καλά περνάγαμε εκεί». Η Σπιναλόγκα ήταν ένας μικρόκοσμος που κανείς τους δεν ήθελε να αλλάξει. Οι πρόσφυγες αρχικά μείνανε μη θέλοντας να φύγουν και τους αιχμαλώτισαν, οι Τούρκοι κάτοικοι μετά δεν ήθελαν να φύγουν και τους διώξανε, ούτε τέλος και οι λεπροί θέλανε να φύγουν. Όταν κατόπιν αυτοί πήγαν στην Αγία Βαρβάρα ξανάχτισαν σπιτάκια στο πρότυπο της Σπιναλόγκας. Η επιθυμία να μην θέλουν να την εγκαταλείψουν ήταν ένα μόνιμο χαρακτηριστικό των κατοίκων της Σπιναλόγκας.

Ο Ρεμουντάκης μου έχει πει και το έχω μαγνητοφωνήσει: «αυτοί που ήθελαν να φύγουνε, ήτανε οι νέοι». Αυτοί δηλαδή που δεν είχανε προσαρμοστεί. Δεν είχανε και τα σημάδια γιατί είχε ωστόσο ανακαλυφθεί το φάρμακο. Οι παλαιότεροι δεν θέλανε να φύγουν. Είχε γίνει τότε μια συνέλευση, σ’ αυτήν, οι νέοι δεν τολμούσαν να ψηφίσουν υπέρ της εγκατάλειψης της Σπιναλόγκας. Μιλάμε για το ’54-55.