Η κρυφή γοητεία της αγραμματοσύνης

Του Τ. Θεοδωρόπουλου

Δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ 14-7-12

Κάποτε, όχι και τόσο παλιά, η Αριστερά διεκδικούσε την ηγεμονία του πνευματικού κόσμου. Για τον χωροφύλακα της χούντας η λέξη «διανοούμενος» ήταν ταυτισμένος με τη λέξη «αριστερός». Και όχι μόνον. Οσοι διατελέσαμε έφηβοι στην «ηρωική» εκείνη εποχή δεν μπορούσαμε να διανοηθούμε ότι ο Σεφέρης ή ο Ελύτης, που μας έμαθαν το λεξιλόγιο του έρωτα, ήταν κάτι άλλο. Στο κάτω κάτω, τους είχε μελοποιήσει ο Θεοδωράκης. Τον Χατζιδάκι που μας άρεσε τον αντιμετωπίζαμε ως εκκεντρικό, οπότε και τον εξαιρούσαμε από τον κανόνα. Στα λιγότερο ηρωικά χρόνια της πρώτης μεταπολίτευσης, που τα περάσαμε τραγουδώντας τον ηρωισμό της αντίστασης, ο Ρίτσος είχε πάρει θέση στα προεκλογικά μπαλκόνια του ΚΚΕ κι εμείς διαβάζαμε τους αιρετικούς, τον Τσίρκα και τον Αλεξάνδρου. Πιστεύαμε τότε πως ο άθλιος τρόπος με τον οποίον τους είχε συμπεριφερθεί η πολιτική ηγεσία της Αριστεράς ήταν μια απλή παρεκτροπή, ένα σπυράκι. Ο,τι και να 'ναι, ακόμη κι ο καλόγερος που σε πονάει, κάποια στιγμή περνάει. Κι ύστερα ήρθαν τα ωραία χρόνια της ευμάρειας. Τη βλέπαμε να περιφέρεται γύρω μας, με άνεση νεόπλουτου Ζορμπά, με το ακομπλεξάριστο χαμόγελο του επιτυχημένου και λουφάζαμε. Ο διανοούμενος μετονομάστηκε σε κουλτουριάρη, ένα γκρινιάρικο, κατά προτίμηση κακοντυμένο πλάσμα που δεν καταλαβαίνεις τι σου λέει - «πανάθεμά με αν κατάλαβε κι ο ίδιος». Δεν ήταν καιροί για σκέψη. Ο λαός, ο αγνός και βασανισμένος λαός, αυτός που έδωσε τόσους αγώνες για τη δημοκρατία, μπορούσε τώρα να χαίρεται τους καρπούς των κόπων του. Είχε το τεκμήριο της λαϊκής ετυμηγορίας που είχε κατακτήσει το δικαίωμα να οδηγεί 4Χ4 και να χτίζει μεζονέτες. Οι «άλλοι», αυτοί που βρίσκονταν από την άλλη πλευρά του ρήγματος, οι της «επαράτου Δεξιάς», συνέχιζαν να κάνουν αυτό που ήξεραν, να βγάζουν χρήμα. Τώρα έπρεπε να δείξουμε κι εμείς οι υπόλοιποι πως ξέρουμε τη δουλειά καλύτερα από αυτούς, γιατί εμείς έχουμε την ιστορία με το μέρος μας.

Ο ελληνικός γιαπισμός που χίμηξε στο Χρηματιστήριο ήταν αριστερόφρων. Και το πρόβλημα δεν θα ήταν πρόβλημα αν η στάση αυτή περιοριζόταν στους κύκλους των πρώην διανοουμένων και νυν κουλτουριάρηδων, κατά τεκμήριο αριστερών. Το πρόβλημα γιγαντώθηκε, όταν η κρυφή γοητεία της αγραμματοσύνης έγινε κοινωνικό καθεστώς. Και για να εξηγούμαι. Αγράμματος δεν είναι όποιος δεν ξέρει πότε έγινε η Ναυμαχία της Σαλαμίνας. Αγράμματος είναι όποιος περιφρονεί, γιατί δεν την ξέρει, τη σημασία της πνευματικής προσπάθειας. Και τα χειρότερα ήρθαν όταν η κρυφή γοητεία της αγραμματοσύνης βρήκε τον τρόπο να χωθεί και στις αίθουσες των σχολείων. Αυτή επέβαλε την ταύτιση της μάθησης με την παπαγαλία, αυτή έβγαλε γενιές λειτουργικώς αναλφάβητες. Και λειτουργικώς αναλφάβητος είσαι όταν δεν μπορείς να αρθρώσεις μια σκέψη, έστω μισή, για το πώς πέρασες την Κυριακή σου. Και από 'κεί και πέρα είσαι στο έλεος του πρώτου κυνικού που θα εξηγήσει το πρόβλημά σου με δαιμόνους και τριβόλους, μάγισσες και διεθνείς συνωμοσίες. Οι κουκουλοφόροι που τα καίνε, και οι τραμπούκοι της Χρυσής Αυγής είναι παιδιά αυτού του καθεστώτος. Αντε, για να μην πούμε τίποτε για το μορφωτικό επίπεδο της πολιτικής ελίτ μας. Η ευθύνη της Αριστεράς είναι μεγάλη. Οχι μόνο γιατί κυριαρχούσε στην εκπαιδευτική κοινότητα όλες αυτές τις δεκαετίες, αλλά και γιατί, κατ' αυτόν τον τρόπο, ξεπούλησε την ίδια της την ιστορία.