Στυλιανός Παπαδάκης

Το βιβλίο της Μαρίας Σεργάκη

«Ο Κρης Στυλιανός Παπαδάκης»

Όποια πέτρα κι αν σηκώσεις σ’ αυτή τη χώρα θα βρεις ιστορία πολιτισμό αλλά και απάτη. Το Βραχάσι έχει δώσει σημαντικές προσωπικότητες στην ιστορία αυτού του τόπου: Λαδάς, Γιανναδάκης, οι Σφακιανάκηδες Ιωάννης, Κωνσταντίνος, Ματθαίος, Μιχαήλ, ο επίσκοπος Αμβρόσιος, κατάγονταν από εδώ. Ο Ιωάννης μάλιστα είναι ο πρώτος πρωθυπουργός της αυτόνομης Κρήτης.

Ο Στυλιανός Παπαδάκης από το Βραχάσι, είναι λιγότερο γνωστός μάλλον εξ αιτίας των απόψεών του, οι οποίες ήταν αντίθετες από εκείνες του Βενιζέλου που επικράτησαν τελικά. Αυτός ήταν ο λόγος άραγε που δεν αξιολογήθηκαν από τους ερευνητές, όπως ενδεχομένως θα έπρεπε; Ή μήπως πραγματικά δεν ήταν τέτοιες που να προκαλέσουν το ενδιαφέρον τους;

Η Μαρία Σεργάκη θέλησε να διερευνήσει το θέμα. Το αποτέλεσμα των ερευνών της κατέθεσε με την έκδοση του βιβλίου «Ο Κρης Στυλιανός Παπαδάκης, βίος και πολιτεία».

Η Σεργάκη σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και μετεκπαιδεύτηκε στην Μετεωρολογία και τα Παιδαγωγικά.

Δίδαξε στη Β/θμια Εκπ/ση στην Ελλάδα και στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου υπήρξε συνεργάτης της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας, του Παραρτήματος Αλεξανδρείας του Εθνικού Ιδρύματος Πολιτισμού και του Συμβουλίου Αποδήμου Ελληνισμού Ασίας-Αφρικής, κυρίως κατά την περίοδο 1993-1998.

Εργάστηκε, ακόμα, ως υπεύθυνη βιβλιοθήκης στο Βόλο, ενώ το 2006 ενεργοποίησε και στη συνέχεια οργάνωσε τα Γενικά Αρχεία του Κράτους για το νομό Λασιθίου, στη Νεάπολη.

Τα τελευταία 15 χρόνια ασχολείται με την έρευνα και μελέτη της λασιθιώτικης και αιγυπτιακής ιστορίας.

Τον Στυλιανό Παπαδάκη (1840-1914) ανακάλυψε στην Αλεξάνδρεια, όταν αυτή υπηρετούσε στο Αβερώφειο Γυμνάσιο, στο οποίο δίδαξε και αυτός ως καθηγητής μαθηματικών και φυσικών.

Όπως ισχυρίζεται η Σεργάκη το μόνο βιογραφικό κείμενο που υπήρχε γι’ αυτόν ήταν μερικές μόνο γραμμές στην Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια.

Το βιβλίο της νομίζω ότι κινείται επιχειρώντας να αναδείξει την προσωπικότητα του Στυλιανού Παπαδάκη, εντός του ιστορικού πλαισίου της εποχής του. Η Σεργάκη υποστηρίζει ότι είναι μια πολύ σημαντική προσωπικότητα κυρίως για τους αγώνες του στο Κρητικό ζήτημα και την προσφορά του στα γράμματα. Παρέμεινε δε πίσω από την πρώτη γραμμή, αδίκως, λόγω των απόψεών του.

 Ο Παπαδάκης έχει δυο όψεις: του αγωνιστή και αυτή του παιδαγωγού και λογίου.

Η Σεργάκη στο βιβλίο της πρώτα ασχολείται με το ιστορικό πλαίσιο της εποχής. Μετά με την οικογένεια του Στυλιανού από την οποία αυτός έμαθε να εκτιμά τις αξίες και τα γράμματα. Στο Βραχάσι αυτήν την περίοδο έχει πολλά πρότυπα επαναστατών, αγωνιστών καθώς και πνευματικών ανθρώπων.

Κι ενώ το κλίμα της οικογένειας και της εποχής είναι στραμμένο προς την θεολογία, την εκκλησία, τα νομικά, την ιατρική, αυτός επιλέγει να σπουδάσει μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Κατά τα έτη 1870-73 μεταβαίνει στο Παρίσι και σπουδάζει και νομικά. Η διατριβή του, στα γαλλικά, είναι στο κληρονομικό δίκαιο. Την εκδίδει το 1873 και έχει τίτλο «Κέρδη από την απογραφή και τα αποτελέσματά της». Η εισαγωγή είναι γραμμένη στα λατινικά.

Επιστρέφοντας μένει στην Κρήτη και προσφέρει εδώ τις υπηρεσίες του ως νομικός.

Ο Παπαδάκης έγραψε δυο διδακτικά βιβλία. Η «Πρακτική αριθμητική προς χρήσιν των Ελληνικών σχολείων», το οποίο εξέδωσε στην Αλεξάνδρεια το 1891 σε δυο τόμους είναι το ένα. Χρησιμοποιεί σ’ αυτό το σύστημα των ερωταποκρίσεων. Στόχος του, όπως δηλώνει στον πρόλογο, είναι «να απλωποιήσωμεν τα σύνθετα, να διασαφήσωμεν τα δυσνόητα, να χειραγωγήσωμεν δια καταλλήλων ερωτήσεων, να υπαγάγωμεν το μερικόν υπό το γενικόν, να διαλευκάνωμεν τα ζητήματα διά καταλλήλων προβλημάτων (…) Διότι είναι αληθέστατον, δυστυχώς, ότι οι πλείους των Ελλήνων μαθητών κατέχονται υπό μαθηματικοφοβίας, ήτις κλείει αυτοίς εσαεί την θύραν προς εκμάθησίν τινός των θετικών επιστημών, αίτινες δικαίως σήμερον κατέχουσιν την πρώτην θέσιν και θεωρούνται η βάσις της ευημερίας των λαών».

Από την σχετική αρθρογραφία στην εφημερίδα «Ομόνοια», που εκδίδει ο ίδιος στην Αλεξάνδρεια, αντλούμε τις παιδαγωγικές του αρχές: Όχι στην κατ’ οίκον εργασία των μαθητών του Γυμνασίου,  όχι στην απομνημόνευση «μερών αμοίρων σημασίας», φραγμός στις τιμωρίες των μαθητών με αντιγραφή χωρίων, μετριασμός της υπέρμετρης αυστηρότητας και μεγαλύτερη προσοχή στην σωματική άσκηση, στις φωνητικές ασκήσεις και τη μουσική διότι προσδίδουν σθένος και φρόνημα.

Το δεύτερο διδακτικό βιβλίο έχει τίτλο «Ο ασύρματος τηλέγραφος Μαρκόνι», από 20 σελίδες, το οποίο εκδόθηκε το 1902 στην Αλεξάνδρεια. Αφορμή το πιο συζητημένο τεχνολογικό επίτευγμα της εποχής. Οι εκπομπές ασυρμάτου του Μαρκόνι.

Τα υπόλοιπα οκτώ από τα δέκα συνολικά βιβλία του είναι πολιτικά, υπομνήματα, συλλογές εγγράφων και επιστολών, αναφορές και κρίσεις πάνω σε ιστορικά γεγονότα καθώς και η διατριβή του στο κληρονομικό δίκαιο.

Το 1887 φτάνει στην Αλεξάνδρεια για να διδάξει στο Ελληνικό Γυμνάσιο της Αλεξάνδρειας και λίγο αργότερα αγοράζει την ελληνόφωνη εφημερίδα «Ομόνοια». Την «Ομόνοια» χρησιμοποιεί, όπως υποστηρίζει ο Σκόκος στο «Εθνικόν ημερολόγιον», για να «υπηρετήση ενεργότερον τους αγώνας της Κρήτης και του έθνους μέχρι αυτοθυσίας σχεδόν. (…) Εκ των πρωτεργατών της κρητικής επαναστάσεως του 1866 δεν έπαυσε αγωνιζόμενος δια της γραφίδος, των όπλων, του ιδίου χρήματος, του λόγου, της πείρας ως πληρεξούσιος, δια παντός μέσου υπέρ της Κρήτης και του Έθνους».

Ο Παπαδάκης  δίδαξε μαθηματικά στο Βαρβάκειο, στο γυμνάσιο Χανίων, στο Αβερώφειο Γυμνάσιο Αλεξανδρείας και στον Πειραιά.

Ο μητροπολίτης Χίου Παντελεήμων Φωστίνης, μαθητής του στον Πειραιά, με αφορμή τον θάνατο του Φλέμινγκ θυμάται και γράφει για τον Παπαδάκη ότι, παρότι γέρος την περίοδο εκείνη «εδίδασκε με μεγάλη πειστικότητα, μα και επαγωγικότητα. Αγαπούσε την επιστήμη του. Αντλούσε ηδονή όσες φορές δίδασκε». Τον συσχετίζει μάλιστα με τον Φλέμινγκ σημειώνοντας ότι: «Η είδησις του θανάτου του μεγάλου ανθρωπιστού Αλεξάνδρου Φλέμινγκ αυτάς τας ημέρας έφερε ζωηρά εις την μνήμην μου τα μαθητικά μου χρόνια. Είδα με τα ψυχικά μου μάτια ακόμα μίαν φοράν τον αείμνηστον καθηγητήν μου Παπαδάκη».

Για να γράψεις ένα βιβλίο, υποστηρίζει ο Όσκαρ Ουάλιντ, χρειάζεσαι δυο πράγματα: να έχεις μια καλή ιδέα και να κάτσεις να την γράψεις. Όμως η συγγραφή βιβλίων, όπως αυτό της Σεργάκη, απαιτεί έρευνα, διασταύρωση στοιχείων, αξιολόγηση πηγών, σύνθεση. Ο συγγραφέας, συνήθως, δημιουργεί πολλές εκδοχές και κάνει, επίσης, πολλές αναθεωρήσεις μέχρι να δώσει την τελική μορφή στο βιβλίο του. Γιαυτό απαιτείται συνήθως χρόνος, επιμονή, υπομονή και σχέδιο.

Το βιβλίο της Σεργάκη είναι αυτοέκδοση. Περικλείει αγάπη για το θέμα και την πίστη ότι το πόνημα αξίζει να κατατεθεί στους φιλαναγνώστες, στους ερευνητές, στους μελετητές της τοπικής ιστορίας, στην εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Κατάφερε να αναδείξει την ξεχασμένη μορφή του αγωνιστή και λογίου Στυλιανού Παπαδάκη με τρόπο αποτελεσματικό. Να αποκαταστήσει, όπως θα έπρεπε, τη μνήμη του.

Αξίζει να αγοράσετε το βιβλίο, να το προσφέρετε, να το διαβάσετε και κυρίως να το μελετήσετε. Είναι βιβλίο που αναδεικνύει την τοπική ιστορία, τις αξίες του πολιτισμού μας, γιατί προσφέρει θετικά πρότυπα σε μια εποχή που τα έχει ανάγκη. Πρωτοκυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 2014, έχει σχήμα 17χ23, αποτελείται από 256 σελίδες, είναι καλά τεκμηριωμένο και έχει ασπρόμαυρη εικονογράφηση.

Ι. Σταμέλος

stamelosioa@gmail.com