Βραβεία

Ο Θεσμός των βραβείων στη χώρα μας είναι κάτι σαν τις "κουμπάρες", γράφει ο Θ. Νιάρχος στα σημερινά ΝΕΑ. "... Είναι που είναι κάτι µεµπτό και δυσάρεστο, στη βαθύτερή του ουσία, ο θεσµός των βραβείων, το µόνο που θα τον «έσωζε» είναι η εντιµότητα των κριτών και η αδιαφορία ή η απαξίωση των βραβείων από πλευράς εκείνων που πρόκειται να βραβευθούν. ∆εν γίνεται να θεσπίζεις τη διάκριση ή να την απολαµβάνεις όταν σου απονέµεται και να µη νιώθεις τουλάχιστον άβολα, έτσι όπως το στοιχείο της διάκρισης έχει στοιχίσει τόσες καταστροφές στον κόσµο.

Τα βραβεία που θα έπρεπε να λογαριάζονται ένα αναγκαίο κακό έχουν εξελιχθεί σ’ έναν µαραθώνιο αναξιοπρέπειας, διαβολής και αλαζονείας. Επιστρατεύονται φίλοι, συγγενείς, πρόσωπα ισχυρά που αν συµβεί να «παρακούσεις» την προτροπή τους θα την πληρώσεις ακριβά, για να παρακαλέσουν, να υποχρεώσουν, να επιβάλουν στους κριτές να αποφασίσουν για τον έναν και κατά του άλλου, µε τρόπους που δεν θα πρέπει να διαφέρουν καθόλου, αν δεν ωχριούν κιόλας, σε σχέση µε τρόπους που βασιλεύουν σε υπουργεία και γραφειοκρατικής σκλήρυνσης επιτελεία.

Οσο κι αν δεν µπορεί να εννοήσει κανείς τι χαρά µπορεί να συνιστά για έναν «δηµιουργό» ένα βραβείο που το έχει «µαγειρέψει» ώστε να του απονεµηθεί, το πρόβληµα παραµένει άλλο: τι είδος ξετσιπωσιάς είναι αυτό ώστε να µην αυτοκαταργείται κάποιος που έχει την «ελευθερία» να ζητά ένα βραβείο, υποστηρίζοντας ο ίδιος ότι το έργο του είναι άριστο σε σχέση µε το έργο άλλων; Τι είδος ακόµη µεγαλύτερης ξετσιπωσιάς είναι αυτό, να σου απονέµεται τελικά ένα βραβείο που το έχεις προκαλέσει και να κορδώνεις ανάµεσα στους άλλους σαν να σου έχει έρθει ουρανοκατέβατο, σαν να µην το περίµενες. «Υπάρχει κάτι σάπιο στο βασίλειο της ∆ανιµαρκίας». Μα, θα ρωτήσει κανείς, ο κόσµος χάνεται, είναι ώρα να συζητιέται η «παρωνυχίδα» των βραβείων; Βεβαιότατα.

Οπως δεν υπάρχει πρόβληµα, ζήτηµα ή γεγονός που να µην έχει την πολιτική και την αισθητική του παράµετρο (για να χρησιµοποιήσουµε µια µοδάτη λέξη), ακόµη κι ο βοσκός (αν υπάρχει) που φυλάει τα πρόβατά του, δεν υπάρχει πρόβληµα, ζήτηµα ή γεγονός που να µην έχει την ηθική του διάσταση. Ενας αληθινός δηµιουργός, ακόµη και εκείνος που βραβεύεται, είναι συστατικά ταυτισµένος µε την έννοια της ανατροπής. Ανατροπή δεν συντελείται µε το να συµπλέεις µε κατεστηµένες µορφές διάκρισης όπως είναι τα βραβεία, καθώς αυτά συνέπλεσαν µε όλα τα κακουργήµατα ανά τους αιώνες ώστε να µην τα δικαιούται κανείς. Ακόµα και εκείνοι που δεν ευθύνονται για τα κακουργήµατα και χρεώνονται τα αριστουργήµατα.

Τα έχει όµως ωραιότατα πει όλα αυτά ο Αλµπέρ Καµί στον λόγο του, στη Σουηδική Ακαδηµία, όταν του απονεµήθηκε το 1957 το βραβείο Νοµπέλ (δύο χρόνια πριν είχε έρθει στην Ελλάδα και είχε επισκεφθεί τον Βόλο και πιο συγκεκριµένα τις σκηνές στο παραλιακό πάρκο του Γεωργίου, όπου γίνονταν, λόγω των καταστροφών που είχαν προκαλέσει οι πρόσφατοι σεισµοί, τα µαθήµατα του Γαλλικού Ινστιτούτου).

Αλλά για να µη µασάµε τα λόγια µας, θα ρωτήσει κανείς τον υποφαινόµενο: «Καλά δεν ντρέπεσαι, να είσαι στην Επιτροπή των Κρατικών Βραβείων και να καταφέρεσαι κατά των βραβείων;». Επειδή πιστεύουµε πως κάτι ακόµα µπορεί να διορθωθεί ή να σωθεί, αν δεν είχαµε συνοµολογήσει στη συγκεκριµένη επιτροπή τα βραβεία να απονέµονται σε πολύ καλά βιβλία, που οι δηµιουργοί τους δεν τα έχουν, άµεσα ή έµµεσα, προκαλέσει, ζητήσει και διεκδικήσει, νιώθει κανείς µια επιπλέον ανάγκη να είναι όσο γίνεται περισσότερο ειλικρινής. Αλλωστε υπάρχει το προηγούµενο της περσινής χρονιάς που ουδείς αµφισβήτησε, εκτός από ορισµένους προγραµµατικά κακοήθεις, την τήρηση της παραπάνω «αρχής».