Έρευνες στην εκπαίδευση

Όποιος νομίζει ότι η εκπαίδευση και η αποτελεσματική διοίκηση των σχολικών μονάδων μπορούν να γίνονται με ερασιτεχνισμούς και κομπογιανιτισμό πλανάται. Ούτε οι καλές προθέσεις φτάνουν, για τις οποίες εφαρμόζεται και εδώ η περίφημη ατάκα του Γκαίτε, πως οδηγούν στην κόλαση. Οι καιροί απαιτούν γνώσεις και διαρκή μελέτη. Η εκπαίδευση είναι πολύπλοκη και πολυδιάστατη διαδικασία και δεν είναι απλή διεκπεραίωση εγγράφων για τη σχολική μονάδα και παροχή υπηρεσιών "ξενοδοχειακού τύπου" για τους μαθητές.

Έχει και ψηλό κόστος για όλους, και όχι μόνο για το κράτος, αλλά και για τους γονείς που συχνότατα θεωρούν ότι κάνουν το καθήκον τους εξασφαλίζοντας πράγματα που μπορούν να "αγοράσουν" στα παιδιά τους.

Οι παραπάνω σκέψεις μας ήρθαν στο μυαλό διαβάζοντας σχετικό άρθρο στην Ελευθεροτυπία της 7-10-09. Ειδικότερα, το δημοσίευμα αναφερόταν στα συμπεράσματα ερευνών μεταπτυχιακών φοιτητών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που θα παρουσιαστούν σε προσεχές εκπαιδευτικό συνέδριο.

Θα σταθούμε σε δυο συμπεράσματα, τα οποία έχουν ευρύτερο, θεωρούμε, ενδιαφέρον. Επισημαίνεται, λοιπόν, σ΄ αυτά:

1. Ούτε το εισόδημα, ούτε το υψηλό μορφωτικό επίπεδο των γονέων μπορούν να αποτελέσουν εγγύηση για υψηλές σχολικές επιδόσεις, εάν απουσιάζει το κοινωνικό κεφάλαιο από την οικογένεια. Αν δηλαδή δεν υπάρχουν δυνατοί δεσμοί μεταξύ γονέων - παιδιών και ενεργός συμμετοχή των γονέων στις δραστηριότητες των παιδιών τους.

2. Οι «δημοκρατικές» και φιλικές σχέσεις του διευθυντή του σχολείου με τους άλλους εκπαιδευτικούς, δημιουργούν καλό σχολικό κλίμα και καλλιεργούν κλίμα ικανοποίησης προς όλες τις πλευρές, με αποτέλεσμα να παρέχεται αποτελεσματικότερη εκπαίδευση προς τους μαθητές.

Τι θα μπορούσε κανείς να προσθέσει σ’ αυτά; Πώς θα μπορούσε να τα δει κριτικά;

Για το πρώτο που αφορά τη συμπεριφορά των γονιών δεν θα μπορούσαμε να πούμε κάτι περισσότερο από αυτό που ανέδειξε η έρευνα. Για την περίπτωση των διευθυντών των σχολικών μονάδων, πάλι, το άμεσο συμπέρασμα που προκύπτει από την είδηση, δεν φαίνεται να εξασφαλίζει και κάποιο ισχυρό κριτήριο επιλογής για τα στελέχη της σχολικής μονάδας.

Αναγκαία συνθήκη είναι σίγουρα η έξωθεν καλή μαρτυρία των πρόσθετων προσόντων που πιστοποιούνται με "χαρτιά". Ο διευθυντής θα πρέπει να γνωρίζει και να κατευθύνει τη συμπεριφορά του, αφού αυτή αποτελεί πρότυπο και οδηγό για το κλίμα του σχολείου. Η συνθήκη, όμως, είναι αναγκαία αλλά όχι και ικανή, αφού κανένα πιστοποιητικό δεν μπορεί να εξασφαλίσει τη δημοκρατική διοίκηση της σχολικής μονάδας και το φιλικό κλίμα στην κουλτούρα της. Άλλο πράμα είναι να ξέρεις τι είναι η "δημοκρατική" διοίκηση και άλλο πράμα να την εφαρμόζεις στην πράξη και να το κάνεις αποτελεσματικά.

Το καλό κλίμα, όπως είναι γνωστό, μειώνει σημαντικά τις συνέπειες του «παραπρογράμματος» που αναπτύσσεται από την ίδια τη λειτουργία του σχολείου.

Η εκπαίδευση έχει ένα πολύ δύσκολο χαρακτηριστικό για αυτόν που ασκεί διοίκηση στη σχολική μονάδα: οι σκοποί της δύσκολα γίνονται στόχοι στην εκπαιδευτική διαδικασία. Και κάτι τελευταίο που προκύπτει είναι ότι δεν φτάνει να είσαι καλός τεχνοκράτης για να γίνεις καλός διευθυντής, δυστυχώς η καλή επικοινωνία πέρα από κάποιους γενικούς κανόνες δεν διδάσκεται.