Ευχαριστώ, άρα υπάρχω

«Ευχαριστώ το Θεό που με αξίωσε να τραγουδήσω Μίκη Θεοδωράκη», είχε δηλώσει ο Πάριος. «Ευχαριστώ τη μαμά μου», ακούμε συχνά να δηλώνουν τα λαϊκά είδωλα. «Ευχαριστώ τη Δήμητρα», είχε πει δημοσίως ο αείμνηστος Ανδρέας. «Ευχαριστούμε τους Αμερικανούς», επίσης, από του βήματος της βουλής, ο τέως πρωθυπουργός Κ. Σημίτης.

«Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσοι βοήθησαν και ιδιαίτερα τους…» είναι η στάνταρ δήλωση που γίνεται κατά το κλείσιμο των εργασιών, εκδηλώσεων κλπ.

Όμως συχνά το πράμα γίνεται ακόμα πιο θρίλερ: «Θέλουμε να ευχαριστήσουμε [ και ποιος μπορεί να σας σταθεί εμπόδιο; Ποιος είναι ικανός να σας κρατήσει… χο, χο !] όσους βοήθησαν με οποιοδήποτε τρόπο στην έγκαιρη … κάτω από δύσκολες … συνθήκες, την συγκεκριμένη ημέρα και ώρα. Ευτυχώς η έγκαιρη παρουσία … και η έγκαιρη ειδοποίηση βοήθησε στο να … Ευχαριστώ τον έμπειρο Διοικητή … και το προσωπικό του σώματος, την αστυνομία, την «Ομάδα …» με επικεφαλής τον κ. …, τους αντιδημάρχους ... , τους δημοτικούς συμβούλους … και όλους όσοι βοήθησαν … Επίσης, ευχαριστώ τις κυρίες ... και την κυρία … υπεύθυνες για την …». Χαμός! Ποταμός! Χείμαρρος ο εκλαμπρότατος!

Στις τοπικές εφημερίδες μπορεί κανείς να διαβάσει διάφορες ευχαριστίες: «Ευχαριστούμε όσους μας συμπαραστάθηκαν στο πένθος, στις δύσκολες ώρες που περάσαμε, κλπ»

Αλλά και προβοκατόρικες ευχαριστίες, διαφημιστικές, αβανταδόρικες: «Ευχαριστούμε τον δημοτικό σύμβουλο, τον νομάρχη, τον δήμαρχο, τον σεβασμιότατο, τον βουλευτή, τον υπουργό, τον προϊστάμενο, τον γιατρό, τον μαθηματικό, τον φιλόλογο, τον φυσικό, τον χημικό κλπ» πάντα μετά την ιδιότητα και τον τίτλο ακολουθεί καθαρά και έντονα το όνομα του Κυρίου Κυρίου.

Οι πράξεις αυτού του είδους δείχνουν δήθεν αθώες, αποτέλεσμα πολιτισμού αλλά δεν είναι. Σχεδόν πάντα έχουν διπλή σκοπιμότητα: Δηλώνουν την ύπαρξη αυτού που κάνει τη δήλωση και αφ’ ετέρου δημοσιοποιείται η αιτία της. Δηλαδή δημοσιοποιεί την «πράξη», τη δραστηριότητα και το όνομα του προσώπου που ενήργησε. Λειτουργεί διαφημιστικά σε κάθε περίπτωση αφού μπορεί να λέει ο καθένας ότι θέλει αρκεί να γράφονται σωστά τα ονόματα...

Τη στιγμή που δεν υπάρχει κάποιος κώδικας δεοντολογίας ευχαριστιών ο καθένας μπορεί να ευχαριστεί όποιον θέλει και για όποιον λόγο κρίνει απαραίτητο. Δυστυχώς όμως για πολλούς θεσμικούς παράγοντες αυτό εκλαμβάνεται ως άλλοθι για να δηλωθεί η ξεχασμένη τους παρουσία στο θεσμικό τους ρόλο. Ευχαριστώ, άρα υπάρχω.

Όμως υπάρχει και άλλη διάσταση στο θέμα «έκφραση δημοσίων ευχαριστιών». Είναι αυτή της αποκάλυψης «των δικών μας ανθρώπων». Δηλαδή το αποτέλεσμα της μεγάλης χαράς του ευεργετηθέντος, ο οποίος έλαβε κάτω από το τραπέζι τις διάφορες «ευεργεσίες». Ως κοινωνικό ον δεν μπορεί τη μεγάλη χαρά να την κρατήσει για τον εαυτό του, θέλει να την μοιραστεί με τους συνανθρώπους του. Το τεράστιο βάρος των σχετικών συναισθημάτων που τον πλημμυρίζουν τον κάνει να μην μπορεί να σκεφτεί ότι η δημόσια ευχαριστία «καίει» τον ευεργέτη του. Δήμαρχοι, νομάρχες, υπουργοί κ.α. την έχουν πατήσει από ανθρώπους που θα έπρεπε να κρύβονται και να προστατεύουν τους «ευεργέτες» τους αλλά σαν τη γνωστή εκδιδόμενη η χαρά δεν τους άφησε.

«Σε ευχαριστώ ω Εταιρεία! Εν αφθονία μου παρέχεις στέγη, τροφή και προστασία» είχε τραγουδήσει αυτοσαρκαζόμενος ο Σαββόπουλος, εκφράζοντας δημοσίως την ευγνωμοσύνη του προς την εταιρεία που εξέδιδε τους δίσκους του. Βεβαίως οι ευχαριστίες αποτελούν έκφραση ευγνωμοσύνης αλλά και ευγένειας. Δείχνουν λεπτό ήθος. Ναι, αλλά μπορεί και να είναι και ο μοναδικός λόγος για να δηλώσει κανείς την ύπαρξή του. Και είναι διπλό το κακό αν έχει θεσμικό ρόλο.