Η νέα σχολική χρονιά βρήκε όσους εμπλέκονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο να συζητούν για το πραγματικά σοβαρό πρόβλημα της γρίπης των χοίρων και την επάρκεια των μέτρων που έχουν εξαγγελθεί για τα σχολεία.
Η έναρξη, όμως, επαναφέρει στο προσκήνιο και το κεντρικό ερώτημα σχετικά με την αναμενόμενη ποιότητα των εκπαιδευτικών υπηρεσιών, κυρίως για το δημόσιο σχολείο. Οι ισχύουσες διατάξεις καθορίζουν το πλαίσιο αφήνοντας τις λεπτομέρειες υλοποίησης στην εκπαιδευτική ιεραρχία που έχει σχήμα πυραμίδας με κορυφή το υπουργείο Παιδείας και βάση τις σχολικές μονάδες. Η προσέγγιση του σκοπού και των στόχων καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Η διοίκηση, το βοηθητικό προσωπικό, οι εκπαιδευτικοί, οι μέθοδοι, τα μέσα, το ευρύτερο κοινωνικό γίγνεσθαι παίζουν, επίσης, σημαντικό ρόλο σ’ αυτό.
Οι επιμέρους στόχοι στις σχολικές μονάδες ασφαλώς και υπηρετούν το βασικό άξονα της ποιότητας και βεβαίως θα πρέπει να ελέγχονται καθ΄ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους με ένα σύστημα εσωτερικής διαμορφωτικής αξιολόγησης. Οι ανατροφοδοτήσεις, όπου απαιτούνται, θα πρέπει να είναι άμεσες και συνεχείς.
Η ποιότητα όμως συνδέεται με την αποτελεσματικότητα. Πότε μπορούμε, άραγε, να λέμε ότι ένα σχολείο είναι αποτελεσματικό; Τι είναι αυτό που αποτελεί επιτυχία και έγκυρη ένδειξη της αποτελεσματικότητας ενός σχολείου; Υπάρχουν μετρήσιμοι δείκτες γι’ αυτό;
Οι απόψεις των ερευνητών της εκπαίδευσης συγκλίνουν στο ότι ένα σχολείο είναι αποτελεσματικό όταν μπορεί να δείξει ότι σε αυτό συνυπάρχουν τόσο η ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, όσο και οι ίσες ευκαιρίες για όλους, δηλαδή η ισότητα.
Κατά κύριο λόγο οι συζητήσεις για τη βελτίωση των σχολείων περιστρέφονται γύρω από την αφοσίωση των εκπαιδευτικών στο καθήκον τους και στο κατά πόσο η οργανωμένη κοινωνία έχει την πολιτική βούληση να βοηθήσει τα σχολεία να βελτιωθούν, δεδομένου ότι το σχολείο ως κοινωνικός αλλά και ως κρατικός θεσμός υπηρετεί λίγο-πολύ την εκάστοτε κοινωνική και πολιτική δύναμη.
Ο συγκεντρωτισμός του εκπαιδευτικού μας συστήματος κάνει την εκάστοτε κεντρική εξουσία να περιορίζει στο ελάχιστο την αυτονομία των εκπαιδευτικών μονάδων, η οποία εν πολλοίς περιορίζεται σε πρωτοβουλίες εκτός ωρολογίου προγράμματος. Ο συγκεντρωτισμός, ακόμα, μπορεί να λειτουργεί και ως άλλοθι γι’ αυτούς που ασκούν διοίκηση στις κατώτερες βαθμίδες.
Πολλές έρευνες ξεχώρισαν τα αποτελεσματικά από τα μη αποτελεσματικά σχολεία, επικεντρώνοντας την προσοχή τους στους παράγοντες της οργάνωσης και της διεύθυνσης του σχολείου, της σχολικής διδασκαλίας, των καλών διαπροσωπικών σχέσεων, των υψηλών προσδοκιών των εκπαιδευτικών για όλους τους μαθητές, της αξιολόγησης της σχολικής επίδοσης των μαθητών και των προσφερομένων προγραμμάτων, της ενεργού συμμετοχής των γονέων στο σχολείο κ.τ.λ.
Οι κυριότεροι παράγοντες που διέπουν τη λειτουργία ενός αποτελεσματικού σχολείου συνοψίζονται στους παρακάτω έξι:
1. Η προσοχή του διευθυντή του σχολείου είναι στραμμένη προς την ποιότητα της παρεχόμενης διδασκαλίας.
2. Μεγάλη βαρύτητα δίνεται στον χρόνο που αφιερώνεται στη διδασκαλία.
3. Υπήρχε ένα υγιές κλίμα οργάνωσης και αίσθημα ασφάλειας στη σχολική μονάδα, το οποίο επιδρά πολύ ενισχυτικά στη διδασκαλία και τη μάθηση.
4. Οι εκπαιδευτικοί περιμένουν από όλους τους μαθητές να φτάσουν σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο επίδοσης.
5. Η μέτρηση της επίδοσης των μαθητών είναι η βάση για την αξιολόγηση των προσφερομένων προγραμμάτων.
6. Οι γονείς είναι αναμεμειγμένοι ενεργά στο σχολείο και επιδιώκουν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να μάθουν.
Θα πρέπει, επίσης, να επισημάνουμε ότι οι συντελεστές αυτοί δεν συμμετέχουν με την ίδια βαρύτητα στο γενικό προφίλ του αποτελεσματικού σχολείου και βεβαίως μπορεί πολλά να πει κανείς για καθέναν απ’ αυτούς. Οι παράγοντες αυτοί είναι που καθορίζουν τη μορφή του «παραπρογράμματος» στο σχολείο, το οποίο ουσιαστικά δημιουργεί τις διαφορετικότητες. Δηλαδή καθορίζουν την απόσταση μεταξύ των προθέσεων και του αποτελέσματος στην εκπαιδευτική πράξη.
Αξίζει να παρατηρήσουμε, ακόμα, ότι το να γνωρίζει κάποιος τους συντελεστές του αποτελεσματικού σχολείου δεν σημαίνει αυτόματα ότι μπορεί να εφαρμόσει και κάποιο έτοιμο σχέδιο για να κάνει το σχολείο του αποτελεσματικό. Δεν μπορεί να γίνει αυτό με αυτόματο πιλότο. Ακόμα και αν εξασφαλίσουμε τους άλλους παράγοντες, τα σχολεία διαφέρουν στη σύσταση του μαθητικού τους πληθυσμού, δηλαδή έχουν μαθητές με διαφορετικές ανάγκες. Αλλά και οι κοινωνίες με τις οποίες αλληλεπιδρούν τα σχολεία έχουν διαφορετικές αξίες.
Ένα από τα αξιώματα που μαθαίνει κανείς στη Διοίκηση της Εκπαίδευσης είναι ότι σε κάθε αλλαγή κατεύθυνσης η δομή είναι αυτή που ακολουθεί τη λειτουργία. Εάν η δομή δεν ακολουθήσει τη λειτουργία, η λειτουργία θα αλλοιωθεί για να ταιριάζει στη δομή με αποτέλεσμα μικρές ή μεγάλες δυσχέρειες στη βάσης στην εκπαιδευτική πυραμίδα, δηλαδή τις σχολικές μονάδες με ότι σημαίνει αυτό για την ποιότητα.
I. Σταμέλος
istam@agn.forthnet.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου